تفسير سورة الواقعة

الترجمة الأوزبكية - علاء الدين منصور

ترجمة معاني القرآن الكريم للغة الأوزبكية ترجمها علاء الدين منصور. عام الطبعة 1430هـ، ملاحظة: ترجمات بعض الآيات (مشار إليها) تم تصويبها بمعرفة مركز رواد الترجمة، مع إتاحة الاطلاع على الترجمة الأصلية لغرض إبداء الرأي والتقييم والتطوير المستمر.

﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ إِذَا وَقَعَتِ الْوَاقِعَةُ﴾

1. Қачон Воқеа — Қиёмат воқеъ бўлса,

﴿لَيْسَ لِوَقْعَتِهَا كَاذِبَةٌ﴾

2. У воқеъ бўлган чоғда бирон ёлғон сўзлагувчи бўлмас.

﴿خَافِضَةٌ رَافِعَةٌ﴾

3. (Қиёмат кофирларни дўзахга дучор этиш билан) паст қилгувчи, (мўминларни эса жаннатга киритиш билан) баланд қилгувчидир.

﴿إِذَا رُجَّتِ الْأَرْضُ رَجًّا﴾

4. (У кунда) Ер (қаттиқ) ларзага келди;

﴿وَبُسَّتِ الْجِبَالُ بَسًّا﴾

5. Тоғлар титилди;

﴿فَكَانَتْ هَبَاءً مُنْبَثًّا﴾

6. Ва чанг-тўзонга айланди.

﴿وَكُنْتُمْ أَزْوَاجًا ثَلَاثَةً﴾

7. Ва сизлар уч синф-тоифа бўлиб қолдингизлар.

﴿فَأَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ﴾

8. Бас, (у уч тоифадан биринчиси) ўнг томон эгаларидир. Ўнг томон эгалари (бўлмоқ) не (саодат)дир!

﴿وَأَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ﴾

9. (Иккинчи тоифа) шум-чап томон эгаларидир. Шум-чап томон эгалари (бўлмоқ) не (бахтсизлик)дир!

﴿وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ﴾

10. (Учинчи тоифа бўлмиш барча яхши амалларга) пешқадам бўлгувчи зотлар (жаннат неъматларига эришишида ҳам) пешқадам бўлгувчи зотлардир!

﴿أُولَٰئِكَ الْمُقَرَّبُونَ﴾

11. Ана ўшалар (Аллоҳ таолога) яқин қилингувчилардир.

﴿فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ﴾

12. (Улар) ноз-неъмат боғларидадирлар.

﴿ثُلَّةٌ مِنَ الْأَوَّلِينَ﴾

13. (У пешқадамлар) аввалги (уммат)лардан кўпчилик,

﴿وَقَلِيلٌ مِنَ الْآخِرِينَ﴾

14. кейингилардан (яъни, Муҳаммад алайҳис-салоту вас-салом умматларидан) эса оздир.

﴿عَلَىٰ سُرُرٍ مَوْضُونَةٍ﴾

15. (Улар олтиндан) тўқилган сўриларда

﴿مُتَّكِئِينَ عَلَيْهَا مُتَقَابِلِينَ﴾

16. ястанган ҳолларида бир-бирларига рўбарў бўлиб (ўлтирурлар).

﴿يَطُوفُ عَلَيْهِمْ وِلْدَانٌ مُخَلَّدُونَ﴾

17. Устларида эса мангу ёш (яъни, ҳеч қаримайдиган) болалар (қадаҳларни) айлантириб турурлар.

﴿بِأَكْوَابٍ وَأَبَارِيقَ وَكَأْسٍ مِنْ مَعِينٍ﴾

18. Оқар чашмадан (майли) қадаҳларни, кўзаларни ва косаларни (айлантириб турурлар).

﴿لَا يُصَدَّعُونَ عَنْهَا وَلَا يُنْزِفُونَ﴾

19. У (май)лардан уларнинг бошлари ҳам оғримас, маст ҳам бўлмаслар.

﴿وَفَاكِهَةٍ مِمَّا يَتَخَيَّرُونَ﴾

20. Яна ўзлари танлаб оладиган мева-чева;

﴿وَلَحْمِ طَيْرٍ مِمَّا يَشْتَهُونَ﴾

21. Ҳамда иштаҳалари тортган қуш гўштлари ҳам (айлантириб турилур).

﴿وَحُورٌ عِينٌ﴾

22. Яна (улар учун) оҳу кўз ҳурлар бордир.

﴿كَأَمْثَالِ اللُّؤْلُؤِ الْمَكْنُونِ﴾

23. Худди яшириб қўйилган марварид мисол (оҳу кўз ҳурлар бордир).

﴿جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ﴾

24. (Бу) улар (ҳаёти дунёда) қилиб ўтган амалларининг мукофотидир.

﴿لَا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْوًا وَلَا تَأْثِيمًا﴾

25. Улар у жойда бирон беҳуда ва гуноҳ-ёлғон (сўз)ни эшитмаслар,

﴿إِلَّا قِيلًا سَلَامًا سَلَامًا﴾

26. фақат «Салом-салом», дейилганинигина (эшитурлар).

﴿وَأَصْحَابُ الْيَمِينِ مَا أَصْحَابُ الْيَمِينِ﴾

27. Ўнг томон эгалари... Ўнг томон эгалари (бўлмоқ) не (саодат)дир!

﴿فِي سِدْرٍ مَخْضُودٍ﴾

28. (Улар) тикансиз бутазорларда.

﴿وَطَلْحٍ مَنْضُودٍ﴾

29. Тизилган бананзорларда.

﴿وَظِلٍّ مَمْدُودٍ﴾

30. Ёйилган соя (ости)да.

﴿وَمَاءٍ مَسْكُوبٍ﴾

31. Оқизиб қўйилган сув (усти)да.

﴿وَفَاكِهَةٍ كَثِيرَةٍ﴾

32. Кўпдан-кўп (турли туман) мева-чева (ости)да.

﴿لَا مَقْطُوعَةٍ وَلَا مَمْنُوعَةٍ﴾

33. (У мевалар) тугаб қолмайди ва манъ ҳам этилмайди.

﴿وَفُرُشٍ مَرْفُوعَةٍ﴾

34. Баланд кўтарилган кўрпачалар (усти)дадирлар.

﴿إِنَّا أَنْشَأْنَاهُنَّ إِنْشَاءً﴾

35. Дарвоқеъ, Биз уларни (оху кўз ҳурларни) дафъатан пайдо қилдик (яъни, улар онадан туғилмадилар, балки Аллоҳнинг қудрати билан дафъатан пайдо бўлдилар).

﴿فَجَعَلْنَاهُنَّ أَبْكَارًا﴾

36. Сўнг (уларни ўнг томон эгалари учун) бокира қизлар қилиб қўйдик.

﴿عُرُبًا أَتْرَابًا﴾

37. (Улар ёшда ҳам, ҳусну жамол ва қадду қоматда ҳам) бири-бирига тенг, эҳтиросли (ҳурлардир).

﴿لِأَصْحَابِ الْيَمِينِ﴾

38. (Уларни) ўнг томон эгалари учун (қилдик).

﴿ثُلَّةٌ مِنَ الْأَوَّلِينَ﴾

39. (Ўнг томон эгалари бўлмиш саодатманд кишилар) аввалги (уммат)лардан ҳам кўпчилик,

﴿وَثُلَّةٌ مِنَ الْآخِرِينَ﴾

40. кейингилардан (яъни, Муҳаммад алайҳис-салоту вас-салом умматларидан) ҳам кўпчилиқдир.

﴿وَأَصْحَابُ الشِّمَالِ مَا أَصْحَابُ الشِّمَالِ﴾

41. Чап томон эгалари... Чап томон эгалари (бўлмоқ) не (бахтсизлик)дир!

﴿فِي سَمُومٍ وَحَمِيمٍ﴾

42. (Улар дўзахдан тинимсиз эсиб турадиган, баданларни илма-тешик қилиб юборувчи) Самум (шамоли) ва қайноқ сув ичида;

﴿وَظِلٍّ مِنْ يَحْمُومٍ﴾

43. Bа қора тутундан иборат «соя» (ости)дадирлар.

﴿لَا بَارِدٍ وَلَا كَرِيمٍ﴾

44. (У «соя») на салқин, на фойдалидир.

﴿إِنَّهُمْ كَانُوا قَبْلَ ذَٰلِكَ مُتْرَفِينَ﴾

45. Дарвоқеъ, улар бундан илгари (яъни, ҳаёти дунёда хирсу ҳавасга муккадан кетган) боёнлар эдилар.

﴿وَكَانُوا يُصِرُّونَ عَلَى الْحِنْثِ الْعَظِيمِ﴾

46. Улар улуғ гуноҳ (яъни, ширк) устида оёқ тираб турар эдилар.

﴿وَكَانُوا يَقُولُونَ أَئِذَا مِتْنَا وَكُنَّا تُرَابًا وَعِظَامًا أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ﴾

47. Ва: «Бизлар ўлиб, тупроқ ва суякларга айлангач, ростдан ҳам қайта тирилгувчимизми,

﴿أَوَآبَاؤُنَا الْأَوَّلُونَ﴾

48. аввалги ота-боболаримиз ҳам-а?!», деб (масхара қилар) эдилар.

﴿قُلْ إِنَّ الْأَوَّلِينَ وَالْآخِرِينَ﴾

49. (Эй Муҳаммад алайҳис-салоту вас-салом, сиз уларга) айтинг: «Албатта аввалгилар ҳам, кейингилар ҳам

﴿لَمَجْمُوعُونَ إِلَىٰ مِيقَاتِ يَوْمٍ مَعْلُومٍ﴾

50. Маълум Кундаги белгиланган вақтга шак-шубҳасиз, тўплангувчидирлар.

﴿ثُمَّ إِنَّكُمْ أَيُّهَا الضَّالُّونَ الْمُكَذِّبُونَ﴾

51. Сўнгра албатта сизлар, эй (қайта тирилишни) ёлғон дегувчи гумроҳлар,

﴿لَآكِلُونَ مِنْ شَجَرٍ مِنْ زَقُّومٍ﴾

52. Шак-шубҳасиз, (жаҳаннамнинг ўртасида ўсадиган) Заққум дарахтидан егувчи

﴿فَمَالِئُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ﴾

53. — ундан қоринларингизни тўлдиргувчидирсизлар.

﴿فَشَارِبُونَ عَلَيْهِ مِنَ الْحَمِيمِ﴾

54. Сўнг унинг устига қайноқ сувдан ичгувчи, (ичганда ҳам)

﴿فَشَارِبُونَ شُرْبَ الْهِيمِ﴾

55. — Ташна-тўймас туялар каби ичгувчидирсизлар!

﴿هَٰذَا نُزُلُهُمْ يَوْمَ الدِّينِ﴾

56. Мана шу уларнинг жазо (Қиёмат) Кунидаги «зиёфатларидир»!

﴿نَحْنُ خَلَقْنَاكُمْ فَلَوْلَا تُصَدِّقُونَ﴾

57. (Эй инсонлар), сизларни Биз Ўзимиз яратдик-ку! Энди сизлар (Охиратда яна қайта яратишга қодир эканлигимизни) тасдиқ этмайсизларми?!

﴿أَفَرَأَيْتُمْ مَا تُمْنُونَ﴾

58. Сизлар (хотинларингизнинг бачадонига) тўкадиган маний-уруғ ҳақида ҳеч ўйлаб кўрдингларми?

﴿أَأَنْتُمْ تَخْلُقُونَهُ أَمْ نَحْنُ الْخَالِقُونَ﴾

59. Уни сизлар (комил инсон қилиб) яратурмисизлар ёки Биз яратгувчимизми?!

﴿نَحْنُ قَدَّرْنَا بَيْنَكُمُ الْمَوْتَ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِينَ﴾

60. Сизларнинг ўртангиздаги ўлимни ҳам Биз белгилаб қўйгандирмиз (яъни, сизларга ҳаётни ҳам, ўлимни ҳам Биз берурмиз) ва Биз ожиз эмасдирмиз.

﴿عَلَىٰ أَنْ نُبَدِّلَ أَمْثَالَكُمْ وَنُنْشِئَكُمْ فِي مَا لَا تَعْلَمُونَ﴾

61.
(Сизларни вафот топдириб, ўрнингларга) сизларга ўхшаганларни алмаштириб қўйишга ҳамда сизларни ўзларингиз билмайдиган ҳолат-суратда қайта пайдо қилишга ҳам (ожиз эмасдирмиз).

﴿وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ النَّشْأَةَ الْأُولَىٰ فَلَوْلَا تَذَكَّرُونَ﴾

62. Дарвоқеъ, сизлар дастлабки пайдо бўлишларингиз (қандай бўлгани)ни билдинглар-ку! Бас, эслатма-ибрат олмайсизларми?!

﴿أَفَرَأَيْتُمْ مَا تَحْرُثُونَ﴾

63. Сизлар экаётган зироатларингиз ҳақида ҳеч ўйлаб кўрдингларми?

﴿أَأَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ﴾

64. Уни сизлар ундириб-ўстирурмисизлар ёки Биз ундиргувчимизми?!

﴿لَوْ نَشَاءُ لَجَعَلْنَاهُ حُطَامًا فَظَلْتُمْ تَفَكَّهُونَ﴾

65. Агар Биз хоҳласак, албатта уни қуруқ чўп қилиб қўйган бўлур эдик, бас, сизлар ажабланган ҳолларингизда:

﴿إِنَّا لَمُغْرَمُونَ﴾

66. «Шак-шубҳасиз, бизлар зиён кўргувчилармиз.

﴿بَلْ نَحْنُ مَحْرُومُونَ﴾

67. Йўқ, бизлар (барча ризқу рўздан) маҳрум бўлгувчилармиз», (деб надомат қилиб қолган бўлур эдингазлар).

﴿أَفَرَأَيْتُمُ الْمَاءَ الَّذِي تَشْرَبُونَ﴾

68. Сизлар ўзларингиз ичадиган сув ҳақида ҳеч ўйлаб кўрдингларми?

﴿أَأَنْتُمْ أَنْزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ أَمْ نَحْنُ الْمُنْزِلُونَ﴾

69. Уни булутлардан сизлар ёғдирдингларми ёки Биз ёғдиргувчимизми?!

﴿لَوْ نَشَاءُ جَعَلْنَاهُ أُجَاجًا فَلَوْلَا تَشْكُرُونَ﴾

70. Агар Биз хоҳласак, уни шўр қилиб қўйган бўлур эдик. Бас, шукр қилмайсизларми?!

﴿أَفَرَأَيْتُمُ النَّارَ الَّتِي تُورُونَ﴾

71. Сизлар ёқадиган ўт-олов ҳақида ҳеч ўйлаб кўрдингларми?

﴿أَأَنْتُمْ أَنْشَأْتُمْ شَجَرَتَهَا أَمْ نَحْنُ الْمُنْشِئُونَ﴾

72. Унинг дарахтини сизлар пайдо қилдингларми ёки Биз пайдо қилгувчимизми?!

﴿نَحْنُ جَعَلْنَاهَا تَذْكِرَةً وَمَتَاعًا لِلْمُقْوِينَ﴾

73. Биз уни (жаҳаннам ўтидан) бир эслатма ва (саҳроларда юрадиган) мусофир-йўловчилар учун фойдаланадиган нарса қилиб қўйдик.

﴿فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظِيمِ﴾

74. Бас, (эй Муҳаммад алайҳис-салоту вас-салом), улуғ Парвардигорингизнинг номини (ҳар қандай айб-нуқсондан) поклаб-тасбеҳ айтинг!

﴿۞ فَلَا أُقْسِمُ بِمَوَاقِعِ النُّجُومِ﴾

75. Мен юлдузларнинг ботар жойларига қасам ичурманки,

﴿وَإِنَّهُ لَقَسَمٌ لَوْ تَعْلَمُونَ عَظِيمٌ﴾

76. — Ҳолбуки, бу (қасам) агар билсангизлар, шак-шубҳасиз, улуғ-катта қасамдир,

﴿إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ﴾

77. — албатта у Улуғ Қуръондир!

﴿فِي كِتَابٍ مَكْنُونٍ﴾

78. (Қуръон сеҳр ёки уйдирма эмас, балки) асралган Китобдаги (Лавҳул-Маҳфуздаги Улуғ Қуръондир).

﴿لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ﴾

79. Уни фақат таҳоратли — пок кишиларгина ушларлар.

﴿تَنْزِيلٌ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِينَ﴾

80. (У) барча оламлар Парвардигори томонидан нозил қилингандир.

﴿أَفَبِهَٰذَا الْحَدِيثِ أَنْتُمْ مُدْهِنُونَ﴾

81.
Бас, (эй кофирлар), сизлар мана шу Сўз — Қуръонга бепарволик қилурмисизлар (яъни, сизлар шундай улуғ Китобни назарларингизга илмасдан инкор қилмоқдасизларми)?!

﴿وَتَجْعَلُونَ رِزْقَكُمْ أَنَّكُمْ تُكَذِّبُونَ﴾

82. Ва сизлар (Қуръонни) ёлғон дейиш(дек бадбахтлик)ни ўзларингизнинг ризқ-насибаларингиз қилиб олурсизларми?!

﴿فَلَوْلَا إِذَا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ﴾

83. Бас, қачон (вафот қилаётган кишининг жони) халқумига етганида;

﴿وَأَنْتُمْ حِينَئِذٍ تَنْظُرُونَ﴾

84. — Ҳолбуки, ўша вақтда сизлар қараб турурсизлар;

﴿وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْكُمْ وَلَٰكِنْ لَا تُبْصِرُونَ﴾

85. Ва Биз унга сизлардан кўра яқинроқ булурмиз, лекин сизлар (буни) курмайсизлар (билмайсизлар).

﴿فَلَوْلَا إِنْ كُنْتُمْ غَيْرَ مَدِينِينَ﴾

86. Бас, агар сизлар эгасиз бўлсангизлар;

﴿تَرْجِعُونَهَا إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ﴾

87.
(Ва ўзларингизнинг: «Ҳеч қандай Эга — Парвардигор ҳам, қайта тирилиш ҳам йуқ», деган сўзларингизда) ростгўй булсангизлар ўша (жонни яна жасадга) қайтара олсангизлар эди! (Йуқ, ҳеч қачон қайтара олмассизлар).

﴿فَأَمَّا إِنْ كَانَ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ﴾

88. Энди агар ўша (вафот қилгувчи киши Аллоҳга) яқин қилинган (пешқадам)лардан булса,

﴿فَرَوْحٌ وَرَيْحَانٌ وَجَنَّتُ نَعِيمٍ﴾

89. у ҳолда (унинг учун) роҳат-фароғат, гўзал ризқ ва ноз-неъматли жаннат бордир!

﴿وَأَمَّا إِنْ كَانَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ﴾

90. Энди агар у ўнг томон эгаларидан бўлса,

﴿فَسَلَامٌ لَكَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ﴾

91. у ҳолда (эй саодатманд бандам), сенга ўнг томон эгаларидан салом бўлгай!

﴿وَأَمَّا إِنْ كَانَ مِنَ الْمُكَذِّبِينَ الضَّالِّينَ﴾

92. Энди агар у (қайта тирилишни) ёлғон дегувчи гумроҳлардан (яъни, чап томон эгаларидан) бўлса,

﴿فَنُزُلٌ مِنْ حَمِيمٍ﴾

93. у ҳолда қайноқ сувдан иборат «зиёфат»,

﴿وَتَصْلِيَةُ جَحِيمٍ﴾

94. ва дўзахга киритилиш бордир!

﴿إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ حَقُّ الْيَقِينِ﴾

95. Шак-шубҳасиз, (ушбу сурада зикр қилинган нарсалар) айни ҳақиқатнинг ўзидир!

﴿فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظِيمِ﴾

96. Бас, улуғ Парвардигорингизнинг номини (ҳар қандай айб-нуқсондан) поклаб-тасбеҳ айтинг!

الواقعة