تفسير سورة النجم

الترجمة الفارسية للمختصر في تفسير القرآن الكريم

الترجمة الفارسية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.

﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَىٰ﴾

الله سبحانه به ستاره، آن‌گاه که فرود آید سوگند یاد فرمود.

﴿مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمْ وَمَا غَوَىٰ﴾

که محمد رسول‌الله صلی الله علیه وسلم از راه هدایت منحرف نشده، و نادان نگشته است، بلکه عاقل و دانا است.

﴿وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَىٰ﴾

و از سر هوس به این قرآن سخن نمی‌گوید.

﴿إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَىٰ﴾

این قرآن جز وحیی که الله آن را از طریق جبرئیل علیه السلام به او وحی می‌کند نیست.

﴿عَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوَىٰ﴾

فرشته‌ای بسیار نیرومند یعنی جبرئیل علیه السلام آن را به او آموخت.

﴿ذُو مِرَّةٍ فَاسْتَوَىٰ﴾

و جبرئیل علیه السلام ظاهری زیبا دارد، و بر ظاهری که الله او را بر آن آفریده است آشکارا در برابر پیامبر صلی الله علیه وسلم ایستاد.

﴿وَهُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلَىٰ﴾

درحالی‌که جبرئیل علیه السلام در افق برتر آسمان بود.

﴿ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّىٰ﴾

آن‌گاه جبرئیل علیه السلام به پیامبر صلی الله علیه وسلم نزدیک، و نزدیک‌تر شد.

﴿فَكَانَ قَابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنَىٰ﴾

تا جایی‌که نزدیکی او به پیامبر صلی الله علیه وسلم به اندازۀ دو کمان یا کمتر رسید.

﴿فَأَوْحَىٰ إِلَىٰ عَبْدِهِ مَا أَوْحَىٰ﴾

آن‌گاه جبرئیل علیه السلام آنچه را باید وحی می‌کرد به بندۀ الله محمد صلی الله علیه وسلم وحی کرد.

﴿مَا كَذَبَ الْفُؤَادُ مَا رَأَىٰ﴾

قلب محمد صلی الله علیه وسلم آنچه را که چشمش دید تکذیب نکرد.

﴿أَفَتُمَارُونَهُ عَلَىٰ مَا يَرَىٰ﴾

پس -ای مشرکان- آیا در آنچه الله در شبی که او را حرکت داد با او مجادله می‌کنید؟!

﴿وَلَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرَىٰ﴾

و به‌تحقیق‌که محمد صلی الله علیه وسلم جبرئیل علیه السلام را بر صورتش باری دیگر در شبی که حرکت داده شد (شب اسراء) دیده است.

﴿عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهَىٰ﴾

کنار سدرة المنتهی که درختی بسیار بزرگ در آسمان هفتم است.

﴿عِنْدَهَا جَنَّةُ الْمَأْوَىٰ﴾

جنةالمأوی در کنار این درخت است.

﴿إِذْ يَغْشَى السِّدْرَةَ مَا يَغْشَىٰ﴾

آن‌گاه که چیزهای زیادی سدره را پوشانده بود، که فقط الله از کُنه آن آگاه است.

﴿مَا زَاغَ الْبَصَرُ وَمَا طَغَىٰ﴾

چشم پیامبر صلی الله علیه وسلم به راست و چپ منحرف نشد، و از حدی که برایش مشخص شده بود نگذشت.

﴿لَقَدْ رَأَىٰ مِنْ آيَاتِ رَبِّهِ الْكُبْرَىٰ﴾

به‌تحقیق‌که محمد صلی الله علیه وسلم در شبی که به معراج برده شد برخی آیات بزرگ پروردگارش را که بر قدرت او تعالی دلالت دارند دید، یعنی بهشت، جهنم، و غیر این دو را دید.

﴿أَفَرَأَيْتُمُ اللَّاتَ وَالْعُزَّىٰ﴾

پس - ای مشرکان- به من خبر دهید این بت‌هایی را که به جای الله عبادت می‌کنید: لات و عزی.

﴿وَمَنَاةَ الثَّالِثَةَ الْأُخْرَىٰ﴾

و منات، سومین بت دیگرتان؛ به من خبر دهید که آیا مالک نفع یا زیانی برای‌تان هستند؟!

﴿أَلَكُمُ الذَّكَرُ وَلَهُ الْأُنْثَىٰ﴾

- ای مشرکان- آیا پسر که آن را می‌پسندید برای شماست، و دختر که آن را نمی‌پسندید برای او سبحانه است؟!

﴿تِلْكَ إِذًا قِسْمَةٌ ضِيزَىٰ﴾

این تقسیم که از سر هوس آن را انجام دادید تقسیمی ستمکارانه است.

﴿إِنْ هِيَ إِلَّا أَسْمَاءٌ سَمَّيْتُمُوهَا أَنْتُمْ وَآبَاؤُكُمْ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ بِهَا مِنْ سُلْطَانٍ ۚ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَمَا تَهْوَى الْأَنْفُسُ ۖ وَلَقَدْ جَاءَهُمْ مِنْ رَبِّهِمُ الْهُدَىٰ﴾

این بت‌ها جز نام‌هایی بدون معنا نیستند، که هیچ سهمی در صفات الوهیت ندارند، و شما و پدران‌تان از جانب خویش آنها را نامگذاری کرده‌اید، و الله هیچ برهانی بر آنها نفرستاده است، مشرکان در اعتقاد خویش پیروی نمی‌کنند مگر از ظن و آنچه نفس‌شان می‌خواهد و شیطان در دل‌های‌شان آراسته است. و به تحقیق که هدایت از جانب پروردگارشان بر زبان پیامبر او برای‌شان آمده است، اما به آن راه نیافتند.

﴿أَمْ لِلْإِنْسَانِ مَا تَمَنَّىٰ﴾

آیا انسان آنچه را از شفاعت بت‌ها نزد الله آرزو کند دارد؟!

﴿فَلِلَّهِ الْآخِرَةُ وَالْأُولَىٰ﴾

خیر، آنچه آرزو کند برایش نیست، زیرا آخرت و دنیا فقط برای الله است، که از این دو آنچه را بخواهد عطا می‌کند و آنچه را بخواهد بازمی‌دارد.

﴿۞ وَكَمْ مِنْ مَلَكٍ فِي السَّمَاوَاتِ لَا تُغْنِي شَفَاعَتُهُمْ شَيْئًا إِلَّا مِنْ بَعْدِ أَنْ يَأْذَنَ اللَّهُ لِمَنْ يَشَاءُ وَيَرْضَىٰ﴾

و چه بسیار فرشتگانی که در آسمان‌ها هستند و شفاعت‌شان ذره‌ای بی‌نیاز نمی‌سازد اگر بخواهند برای کسی شفاعت کنند مگر پس از اینکه الله به هر یک از آنها که بخواهد اجازۀ شفاعت دهد، و از کسی‌که برایش شفاعت می‌شود راضی باشد. پس الله برای کسی‌که شریکی برای او تعالی قرار داده اجازه نمی‌دهد که شفاعت کند، و هرگز از شفاعت‌شده‌ای که او را به جای الله عبادت می‌کند راضی نخواهد شد.

﴿إِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ لَيُسَمُّونَ الْمَلَائِكَةَ تَسْمِيَةَ الْأُنْثَىٰ﴾

کسانی‌که به رستاخیز در سرای آخرت ایمان ندارند به‌طور قطع فرشتگان را به اعتقاد اینکه آنها دختران الله هستند به نام‌های زنان نامگذاری می‌کنند، الله از این سخن‌شان بسیار برتر است.

﴿وَمَا لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ ۖ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ ۖ وَإِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا﴾

و در نامگذاری فرشتگان به نام‌های زنان، هیچ دانشی ندارند که به آن استناد کنند، و در این امر جز از افترا بستن و گمان پیروی نمی‌کنند، و به‌راستی‌که گمان ذره‌ای از حق بی‌نیاز نمی‌سازد تا به جای آن بنشیند.

﴿فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّىٰ عَنْ ذِكْرِنَا وَلَمْ يُرِدْ إِلَّا الْحَيَاةَ الدُّنْيَا﴾

پس - ای رسول- از کسی‌که به یاد الله پشت کرده و اهمیتی به آن نمی‌دهد، و جز زندگی دنیا نمی‌خواهد روی بگردان؛ زیرا او برای آخرت خویش عمل نمی‌کند؛ چون به آن ایمان ندارد.

﴿ذَٰلِكَ مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْمِ ۚ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اهْتَدَىٰ﴾

این سخن - یعنی نامیدن فرشتگان به نام زنان- که مشرکان آن را می‌گویند اوجِ دانشِ آنها است؛ چون نادان هستند، و به یقین نرسیده‌اند، - ای رسول- همانا پروردگار تو به کسی‌که از راه حق منحرف شده، و به کسی‌که به راه حق هدایت یافته، آگاه‌تر است، و ذره‌ای از این امر بر او پوشیده نمی‌ماند.

﴿وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ لِيَجْزِيَ الَّذِينَ أَسَاءُوا بِمَا عَمِلُوا وَيَجْزِيَ الَّذِينَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَى﴾

و فرمانروایی و آفرینش و تدبیر تمام آنچه در آسمان‌ها و در زمین است فقط از آنِ الله است، تا کسانی را که اعمال بد در دنیا مرتکب شده‌اند به عذابی که سزاوارش هستند مجازات کند، و مؤمنان را که اعمال نیک انجام داده‌اند به بهشت پاداش دهد.

﴿الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ إِلَّا اللَّمَمَ ۚ إِنَّ رَبَّكَ وَاسِعُ الْمَغْفِرَةِ ۚ هُوَ أَعْلَمُ بِكُمْ إِذْ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَإِذْ أَنْتُمْ أَجِنَّةٌ فِي بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ ۖ فَلَا تُزَكُّوا أَنْفُسَكُمْ ۖ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقَىٰ﴾

همان کسانی‌که از گناهان کبیره، و معصیت‌های زشت جز گناهان صغیره دوری می‌کنند. گناهان صغیره با ترک گناهان کبیره، و افزودن بر طاعات بخشیده می‌شوند. - ای رسول- به‌راستی‌که پروردگار تو دارای آمرزش گسترده است، که گناهانِ بندگانش را آن‌گاه که توبه کنند می‌بخشد.
او سبحانه به احوال و امور شما آگاه‌تر است آن‌گاه که پدرتان آدم علیه السلام را از خاک آفرید، و آن‌گاه که باری در شکم‌های مادران‌تان بودید و مرحله به مرحله آفریده می‌شدید، ذره‌ای از آن بر او پوشیده نمی‌ماند. پس خودتان را با توصیف به پرهیزگاری نستایید؛ زیرا او سبحانه نسبت به کسی‌که با اجرای اوامر، و اجتناب از نواهی‌اش تقوای او را پیشه کرده است داناتر است.

﴿أَفَرَأَيْتَ الَّذِي تَوَلَّىٰ﴾

پس آیا زشتی حال کسی را که بعد از اینکه اسلام به او نزدیک شد از آن روی گرداند دیدی؟

﴿وَأَعْطَىٰ قَلِيلًا وَأَكْدَىٰ﴾

و اندکی از مال بخشید سپس خودداری کرد؛ زیرا بُخل، خلق و خوی او است، و با این وجود خودش را پاک می‌شمارد.

﴿أَعِنْدَهُ عِلْمُ الْغَيْبِ فَهُوَ يَرَىٰ﴾

آیا علم غیب نزد او است که غیب را می‌بیند و به آن سخن می‌گوید؟!

﴿أَمْ لَمْ يُنَبَّأْ بِمَا فِي صُحُفِ مُوسَىٰ﴾

یا اینکه بر الله دروغ می‌بندد؟! یا این افترا زننده بر الله به آنچه در صحیفه‌های نخستین که الله آنها را بر موسی علیه السلام نازل کرده خبر نیافته است؟

﴿وَإِبْرَاهِيمَ الَّذِي وَفَّىٰ﴾

و صحیفه‌های ابراهیم علیه السلام که تمام آنچه را که پروردگارش او را به آن مکلف کرد برپا داشت و کامل کرد.

﴿أَلَّا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَىٰ﴾

که هیچ انسانی گناه دیگری را برنمی‌دارد.

﴿وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰ﴾

و اینکه برای انسان جز پاداش عمل خودش که آن را انجام داده، نیست.

﴿وَأَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرَىٰ﴾

و اینکه عملش در روز قیامت آشکارا دیده خواهد شد.

﴿ثُمَّ يُجْزَاهُ الْجَزَاءَ الْأَوْفَىٰ﴾

آن‌گاه جزای عملش به صورت کامل و بدون کاستی به او داده می‌شود.

﴿وَأَنَّ إِلَىٰ رَبِّكَ الْمُنْتَهَىٰ﴾

و اینکه - ای رسول- سرانجام و بازگشت بندگان پس از مرگشان به‌سوی پروردگار توست.

﴿وَأَنَّهُ هُوَ أَضْحَكَ وَأَبْكَىٰ﴾

و او ذاتی است که هرکس را بخواهد شاد می‌گرداند و می‌خنداند، و هرکس را بخواهد غمگین می‌سازد و می‌گریاند.

﴿وَأَنَّهُ هُوَ أَمَاتَ وَأَحْيَا﴾

و او ذاتی است که زندگان را در دنیا می‌میراند، و مردگان را با رستاخیز زنده می‌گرداند.

﴿وَأَنَّهُ خَلَقَ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَالْأُنْثَىٰ﴾

و اینکه او تعالی دو گونه: نر و ماده را آفرید.

﴿مِنْ نُطْفَةٍ إِذَا تُمْنَىٰ﴾

از نطفه‌ای آن‌گاه که در رحم قرار می‌گیرد.

﴿وَأَنَّ عَلَيْهِ النَّشْأَةَ الْأُخْرَىٰ﴾

و اینکه بازگرداندنِ آفرینشِ این دو پس از مرگشان برای رستاخیز برعهدۀ او است.

﴿وَأَنَّهُ هُوَ أَغْنَىٰ وَأَقْنَىٰ﴾

و او ذاتی است که هر یک از بندگانش را که خواست با تملیک مال بی‌نیاز ساخت، و از مال، آنچه را که مردم آن را پس‌انداز می‌کنند بخشید.

﴿وَأَنَّهُ هُوَ رَبُّ الشِّعْرَىٰ﴾

اینکه او همان پروردگار ستارۀ شِعری است که برخی مشرکان آن را همراه الله عبادت می‌کنند.

﴿وَأَنَّهُ أَهْلَكَ عَادًا الْأُولَىٰ﴾

و او ذاتی است که عادیان نخستین را نابود کرد؛ یعنی قوم هود آن‌گاه که بر کفرشان پافشاری کردند.

﴿وَثَمُودَ فَمَا أَبْقَىٰ﴾

و ثمودیان قوم صالح را نابود کرد؛ به‌گونه‌ای که حتی یکی از آنها را باقی نگذاشت.

﴿وَقَوْمَ نُوحٍ مِنْ قَبْلُ ۖ إِنَّهُمْ كَانُوا هُمْ أَظْلَمَ وَأَطْغَىٰ﴾

و پیش از عاد و ثمود، قوم نوح را نابود کرد.
به‌راستی‌که قوم نوح از عاد و ثمود ستمکارتر و سرکش‌تر بودند؛ چون نوح علیه السلام نهصد و پنجاه سال درحالی‌که آنها را به توحید الله فرامی‌خواند در میان‌شان ماند، اما دعوتش را نپذیرفتند.

﴿وَالْمُؤْتَفِكَةَ أَهْوَىٰ﴾

و شهرهای قوم لوط را به آسمان بالا برد، و زیر و رو کرد، سپس آنها را بر زمین فرو افکند.

﴿فَغَشَّاهَا مَا غَشَّىٰ﴾

و پس از بالا بردن آنها به آسمان و فرو افکندن‌شان بر زمین، آنچه را می‌بایست آنها را از سنگ‌ها پوشاند و بر آن کوبید.

﴿فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكَ تَتَمَارَىٰ﴾

پس ای انسان، به کدام‌یک از آیات پروردگارت که بر قدرت او دلالت دارند جدال می‌کنی و از آن پند نمی‌گیری؟!

﴿هَٰذَا نَذِيرٌ مِنَ النُّذُرِ الْأُولَىٰ﴾

این رسولِ فرستاده‌ شده به‌سوی شما از جنس رسولان نخستین است.

﴿أَزِفَتِ الْآزِفَةُ﴾

قیامت بسیار نزدیک شده است.

﴿لَيْسَ لَهَا مِنْ دُونِ اللَّهِ كَاشِفَةٌ﴾

جز الله هیچ بازدارنده‌ای ندارد که آن را بازگرداند، و جز الله هیچ‌کس نیست که بر آن اطلاع یابد.

﴿أَفَمِنْ هَٰذَا الْحَدِيثِ تَعْجَبُونَ﴾

پس آیا از این قرآن که بر شما خوانده می‌شود تعجب می‌کنید که از جانب الله باشد؟!

﴿وَتَضْحَكُونَ وَلَا تَبْكُونَ﴾

و از روی تمسخر بر آن می‌خندید، و هنگام شنیدن اندرزهایش نمی‌گِریید؟!

﴿وَأَنْتُمْ سَامِدُونَ﴾

درحالی‌که از آن غافل هستید، و به آن اهمیت نمی‌دهید؟!

﴿فَاسْجُدُوا لِلَّهِ وَاعْبُدُوا ۩﴾

پس فقط برای الله سجده کنید، و عبادت را برای او خالص گردانید.

النجم