تفسير سورة المدّثر

الترجمة الفارسية للمختصر في تفسير القرآن الكريم

الترجمة الفارسية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.

﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ يَا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ﴾

ای کسی‌که خودش را با لباسش پوشانیده (یعنی پیامبر صلی الله علیه وسلم ).

﴿قُمْ فَأَنْذِرْ﴾

برخیز و از عذاب الله بترسان.

﴿وَرَبَّكَ فَكَبِّرْ﴾

و پروردگارت را بزرگ شمار.

﴿وَثِيَابَكَ فَطَهِّرْ﴾

و نفس خویش را از گناهان و لباست را از نجاست‌ها پاک کن.

﴿وَالرُّجْزَ فَاهْجُرْ﴾

و از عبادت بت‌ها دوری گزین.

﴿وَلَا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ﴾

و بر پروردگارت منت نگذار که عمل صالح تو را زیاد کند.

﴿وَلِرَبِّكَ فَاصْبِرْ﴾

و در برابر آزارهایی که با آنها روبرو می‌شوی به خاطر الله شکیبایی کن.

﴿فَإِذَا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ﴾

پس آن‌گاه که برای بار دوم در صور دمیده شود.

﴿فَذَٰلِكَ يَوْمَئِذٍ يَوْمٌ عَسِيرٌ﴾

آن روز، روزی سخت است.

﴿عَلَى الْكَافِرِينَ غَيْرُ يَسِيرٍ﴾

بر کافران به الله و رسولش آسان نیست.

﴿ذَرْنِي وَمَنْ خَلَقْتُ وَحِيدًا﴾

- ای رسول- مرا با کسی‌که او را در شکم مادرش تک و تنها بدون مال یا فرزند آفریدم (یعنی ولید بن مُغِیره) واگذار.

﴿وَجَعَلْتُ لَهُ مَالًا مَمْدُودًا﴾

و مال زیادی برایش قرار دادم.

﴿وَبَنِينَ شُهُودًا﴾

و پسرانی برایش قرار دادم که همراهش حاضر هستند و در محافل با او حضور دارند و به خاطر مال زیادش در هیچ سفری از او جدا نمی‌شوند.

﴿وَمَهَّدْتُ لَهُ تَمْهِيدًا﴾

و در زندگی و روزی و فرزند از هر نظر برایش گستراندم.

﴿ثُمَّ يَطْمَعُ أَنْ أَزِيدَ﴾

باز هم با وجود کفرش به من طمع دارد که پس از اینکه تمام این موارد را به او دادم برایش بیفزایم.

﴿كَلَّا ۖ إِنَّهُ كَانَ لِآيَاتِنَا عَنِيدًا﴾

امر آن‌گونه که تصور کرد نیست، زیرا او ستیزه‌جو و تکذیب‌ کنندۀ آیاتی است که بر رسول مان نازل کردیم.

﴿سَأُرْهِقُهُ صَعُودًا﴾

به‌زودی عذابی سخت بر دوش او می‌گذارم که توان تحملش را ندارد.

﴿إِنَّهُ فَكَّرَ وَقَدَّرَ﴾

همانا این کافر که نعمت‌های مذکور را به او ارزانی داشتم برای ابطال آنچه قرآن در مورد او می‌گوید اندیشید، و طرحی در ذهنش آماده کرد.

﴿فَقُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ﴾

نفرین و عذاب بر او باد چگونه ارزیابی کرد.

﴿ثُمَّ قُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ﴾

باز هم نفرین و عذاب بر او بود چگونه ارزیابی کرد.

﴿ثُمَّ نَظَرَ﴾

دوباره در آنچه که می‌گوید نگریست و اندیشید.

﴿ثُمَّ عَبَسَ وَبَسَرَ﴾

سپس چون چیزی نیافت که با آن بر قرآن عیب وارد کند چهره در هم کشید و خشم کرد.

﴿ثُمَّ أَدْبَرَ وَاسْتَكْبَرَ﴾

سپس از ایمان روی گرداند و از پیروی پیامبر صلی الله علیه وسلم خودداری کرد.

﴿فَقَالَ إِنْ هَٰذَا إِلَّا سِحْرٌ يُؤْثَرُ﴾

پس گفت: این چیزی که محمد آورده است سخن الله نیست، بلکه سحری است که از دیگران روایت می‌کند.

﴿إِنْ هَٰذَا إِلَّا قَوْلُ الْبَشَرِ﴾

کلام الله نیست، بلکه کلام انسان است.

﴿سَأُصْلِيهِ سَقَرَ﴾

به‌زودی این کافر را در یکی از طبقات جهنم، یعنی سَقَر که گرمایی کشنده دارد وارد می‌کنم.

﴿وَمَا أَدْرَاكَ مَا سَقَرُ﴾

و - ای محمد- تو چه می‌دانی که سَقَر چیست؟!

﴿لَا تُبْقِي وَلَا تَذَرُ﴾

از عذاب‌شدۀ در خویش چیزی باقی نمی‌گذارد مگر اینکه او را فرا می‌گیرد، و رها نمی‌کند، سپس همان‌گونه که بود بازمی‌گردد، سپس بر او فرود می‌آید، و به همین ترتیب ادامه دارد.

﴿لَوَّاحَةٌ لِلْبَشَرِ﴾

پوست‌ها را سخت می‌سوزاند و تغییر می‌دهد.

﴿عَلَيْهَا تِسْعَةَ عَشَرَ﴾

بر آن نوزده فرشته گمارده شده است، که خزانه‌دارانش هستند.

﴿وَمَا جَعَلْنَا أَصْحَابَ النَّارِ إِلَّا مَلَائِكَةً ۙ وَمَا جَعَلْنَا عِدَّتَهُمْ إِلَّا فِتْنَةً لِلَّذِينَ كَفَرُوا لِيَسْتَيْقِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ وَيَزْدَادَ الَّذِينَ آمَنُوا إِيمَانًا ۙ وَلَا يَرْتَابَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ وَالْمُؤْمِنُونَ ۙ وَلِيَقُولَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَالْكَافِرُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلًا ۚ كَذَٰلِكَ يُضِلُّ اللَّهُ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ ۚ وَمَا يَعْلَمُ جُنُودَ رَبِّكَ إِلَّا هُوَ ۚ وَمَا هِيَ إِلَّا ذِكْرَىٰ لِلْبَشَرِ﴾

و ما خزانه‌داران جهنم را جز فرشتگان قرار ندادیم، که انسان‌ها توانی در برابر آنها ندارند، و در حقیقت ابوجهل دروغ گفت آن‌گاه که ادعا کرد او و قومش می‌توانند بر آنها حمله بَرَند، و از جهنم خارج شوند، و این شمار آنها را قرار ندادیم جز آزمایشی برای کسانی‌که به الله کفر ورزیدند؛ تا آنچه را که گفتند بگویند آن‌گاه عذاب بر آنها دوچندان شود. و به این هدف یهود تا تورات به آنها داده شد، و نصاری که انجیل به آنها داده شد یقین پیدا کنند آن‌گاه که قرآن که تصدیق‌کنندۀ آنچه در دو کتاب‌شان است نازل شد. و تا این‌که بر ایمان مؤمنان بیفزاید آن‌گاه که اهل کتاب با آنها موافقت می‌کنند، و یهود و نصاری و مؤمنان تردید نکنند.
و به این منظور که مترددان در ایمان، و کافران بگویند: الله با این عدد شگفت چه چیزی را اراده کرده است؟! مانند گمراه‌ ساختن منکِر این عدد و هدایت تصدیق‌ کنندۀ آن، الله هرکس را که بخواهد گمراه سازد گمراه می‌سازد و هرکس را که بخواهد هدایت کند هدایت می‌کند. و از فراوانی لشکریان پروردگارت هیچ‌کس جز او سبحانه آگاه نیست.
پس ابوجهل که برای تحقیر و تکذیب گفت: (آیا محمد یاورانی جز نوزده تن ندارد؟!) باید از این امر آگاه شود، و جهنم جز مایۀ یادآوری انسان‌ها نیست که با آن بر عظمت الله سبحانه پی ببرند.

﴿كَلَّا وَالْقَمَرِ﴾

سخن آن‌گونه نیست که یکی از مشرکان ادعا می‌کند یارانش برای چیره‌شدن بر خزانه‌داران جهنم کافی هستند. الله به ماه سوگند یاد فرمود.

﴿وَاللَّيْلِ إِذْ أَدْبَرَ﴾

و به شب آن‌گاه که پشت کند سوگند یاد فرمود.

﴿وَالصُّبْحِ إِذَا أَسْفَرَ﴾

و به صبح آن‌گاه که روشنایی آورد سوگند یاد فرمود.

﴿إِنَّهَا لَإِحْدَى الْكُبَرِ﴾

که آتش جهنم به‌طور قطع یکی از بلایای بزرگ است.

﴿نَذِيرًا لِلْبَشَرِ﴾

وسیلۀ تهدید و ترساندن مردم است.

﴿لِمَنْ شَاءَ مِنْكُمْ أَنْ يَتَقَدَّمَ أَوْ يَتَأَخَّرَ﴾

- ای مردم- برای هرکس از شما که بخواهد با ایمان به الله و عمل صالح پیشی جوید، یا با کفر و گناهان عقب بکشد.

﴿كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ رَهِينَةٌ﴾

هرکس در قبال اعمالی‌که کسب کرده گرفتار است. پس یا اعمالش او را نابود می‌کند، یا او را از نابودی می‌رهاند و نجات می‌دهد.

﴿إِلَّا أَصْحَابَ الْيَمِينِ﴾

مگر مؤمنان که در قبال گناهان‌شان مواخذه نمی‌شوند، بلکه به‌سبب اعمال صالحی که دارند مورد عفو قرار می‌گیرند.

﴿فِي جَنَّاتٍ يَتَسَاءَلُونَ﴾

و آنها روز قیامت در بهشت‌هایی هستند و از یکدیگر می‌پرسند.

﴿عَنِ الْمُجْرِمِينَ﴾

در مورد کافران که خودشان را با گناهانی که انجام دادند نابود کردند.

﴿مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ﴾

به آنها می‌گویند: چه چیزی شما را وارد جهنم کرد؟

﴿قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ﴾

کافران این‌گونه به آنها پاسخ می‌دهند: از کسانی‌که نماز واجب را در زندگی دنیا برپا می‌داشتند نبودیم.

﴿وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ﴾

و از آنچه که الله به ما عطا کرده بود به فقیر اطعام نمی‌کردیم.

﴿وَكُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِينَ﴾

و همراه پیروان باطل بودیم که هرجا می‌گشتند با آنها می‌گشتیم، و با گمراهان و فریب ‌خوردگان سخن می‌گفتیم.

﴿وَكُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ﴾

و روز جزا را تکذیب می‌کردیم.

﴿حَتَّىٰ أَتَانَا الْيَقِينُ﴾

و به تکذیب روز جزا ادامه دادیم تا مرگ ما را فرا گرفت، آن‌گاه میان ما و توبه مانع ایجاد کرد.

﴿فَمَا تَنْفَعُهُمْ شَفَاعَةُ الشَّافِعِينَ﴾

پس واسطه‌گری شفاعتگران، اعم از فرشتگان و پیامبران و صالحان در روز قیامت به آنها سودی نمی‌رساند؛ زیرا یکی از شروط پذیرش شفاعت، رضایت از شفاعت‌شده است.

﴿فَمَا لَهُمْ عَنِ التَّذْكِرَةِ مُعْرِضِينَ﴾

چه چیزی باعث رویگردانی این مشرکان از قرآن شد؟!

﴿كَأَنَّهُمْ حُمُرٌ مُسْتَنْفِرَةٌ﴾

گویی در رویگردانی و فرار از قرآن، گورخرانی بسیار رمنده هستند.

﴿فَرَّتْ مِنْ قَسْوَرَةٍ﴾

که از شیری به‌سبب ترس از آن می‌گریزند.

﴿بَلْ يُرِيدُ كُلُّ امْرِئٍ مِنْهُمْ أَنْ يُؤْتَىٰ صُحُفًا مُنَشَّرَةً﴾

بلکه هر یک از این مشرکان می‌خواهد نامه‌ای برایش ارسال شود که به او خبر می‌دهد محمد رسولی از جانب الله است، و سبب این امر کمبود و ضعف دلایل و حجت‌ها نیست، بلکه فقط ستیزه‌جویی و تکبر است.

﴿كَلَّا ۖ بَلْ لَا يَخَافُونَ الْآخِرَةَ﴾

چنین نیست، بلکه سبب استمرار گمراهی آنها این است که به عذاب آخرت ایمان نمی‌آورند، و بر کفرشان باقی می‌مانند.

﴿كَلَّا إِنَّهُ تَذْكِرَةٌ﴾

بدانید که این قرآن اندرز و یادآوری است.

﴿فَمَنْ شَاءَ ذَكَرَهُ﴾

پس هرکس که بخواهد می‌تواند قرآن را بخواند و از آن اندرز گیرد.

﴿وَمَا يَذْكُرُونَ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ ۚ هُوَ أَهْلُ التَّقْوَىٰ وَأَهْلُ الْمَغْفِرَةِ﴾

و پند نمی‌گیرند مگر اینکه الله بخواهد پند بگیرند. او سبحانه سزاوار است که با امتثال اوامر و اجتناب از نواهی‌اش از او ترسیده شود، و سزاوار است که گناهان بندگانش را آن‌گاه که به‌سوی او توبه کنند بیامرزد.

المدّثر