تفسير سورة المعارج

الترجمة الفارسية للمختصر في تفسير القرآن الكريم

الترجمة الفارسية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.

﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ﴾

یکی از مشرکان از روی استهزاء خواست که عذاب بر او و قومش واقع شود اگر این عذاب حاصل می‌شود، درحالی‌که این عذاب در روز قیامت واقع می‌شود.

﴿لِلْكَافِرِينَ لَيْسَ لَهُ دَافِعٌ﴾

برای کافران به الله؛ و کسی نیست که این عذاب را بازگرداند.

﴿مِنَ اللَّهِ ذِي الْمَعَارِجِ﴾

از جانب الله که دارای علوّ و درجات و بخشش‌ها و نعمت‌های بزرگ و نیکو است.

﴿تَعْرُجُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ إِلَيْهِ فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ﴾

در روز قیامت که روزی طولانی و به اندازۀ پنجاه هزار سال است، فرشتگان و جبرئیل در آن درجات به‌سوی او بالا می‌روند.

﴿فَاصْبِرْ صَبْرًا جَمِيلًا﴾

پس - ای رسول- بدون بی‌قراری و گله‌مندی صبر کن.

﴿إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيدًا﴾

زیرا آنها این عذاب را دور و وقوع آن را محال می‌دانند.

﴿وَنَرَاهُ قَرِيبًا﴾

و ما آن را بدون تردید نزدیک و واقع‌شدنی می‌دانیم.

﴿يَوْمَ تَكُونُ السَّمَاءُ كَالْمُهْلِ﴾

روزی‌که آسمان مانند مس و طلا و سایر فلزهای گداخته‌شده مذاب می‌شود.

﴿وَتَكُونُ الْجِبَالُ كَالْعِهْنِ﴾

و کوه‌ها از نظر سبکی مانند پشم‌ها می‌شوند.

﴿وَلَا يَسْأَلُ حَمِيمٌ حَمِيمًا﴾

و هیچ خویشاوندی از حال خویشاوندش نمی‌پرسد، زیرا هرکس به خویشتن مشغول است.

﴿يُبَصَّرُونَهُمْ ۚ يَوَدُّ الْمُجْرِمُ لَوْ يَفْتَدِي مِنْ عَذَابِ يَوْمِئِذٍ بِبَنِيهِ﴾

هر انسانی به خویشاوندش نشان داده می‌شود و بر او پوشیده نمی‌ماند، با این وجود به‌سبب هراس زیاد، هیچ‌کس از هیچ‌کس دیگر نمی‌پرسد، و کسی‌که مستحق جهنم است دوست دارد که به جای خویش فرزندانش را برای عذاب پیش کند.

﴿وَصَاحِبَتِهِ وَأَخِيهِ﴾

و همسر و برادرش را فدیه دهد.

﴿وَفَصِيلَتِهِ الَّتِي تُؤْوِيهِ﴾

و فامیل‌های نزدیکش را فدیه بدهد، همان کسانی‌که در سختی‌ها کنارش بودند.

﴿وَمَنْ فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ يُنْجِيهِ﴾

و تمام انسان‌ها و جن‌ها و هر آنچه را در روی زمین است فدیه بدهد، تا رها شود و از عذاب جهنم نجات یابد.

﴿كَلَّا ۖ إِنَّهَا لَظَىٰ﴾

امر چنانکه این جنایتکار آرزو می‌کند نیست، زیرا آتش آخرت زبانه و شعله می‌کشد.

﴿نَزَّاعَةً لِلشَّوَىٰ﴾

از حرارت و اشتعال زیاد پوست سر را به شدت برمی‌کند.

﴿تَدْعُو مَنْ أَدْبَرَ وَتَوَلَّىٰ﴾

هرکس را که از حق روی گردانده، و از آن دور شده است و به آن ایمان نیاورده و عمل نکرده است.

﴿وَجَمَعَ فَأَوْعَىٰ﴾

و مال جمع کرده، و در انفاق از آن در راه الله بخل ورزیده است فرا می‌خواند.

﴿۞ إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا﴾

به‌راستی‌که انسان بسیار حریص آفریده شده است.

﴿إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا﴾

هرگاه آسیبی همچون بیماری یا فقر به او رسد کم‌صبر است.

﴿وَإِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعًا﴾

و هرگاه فراخ‌حالی و ثروت که می‌پسندد به او رسد، برای بخشش آن در راه الله بسیار منع‌کننده است.

﴿إِلَّا الْمُصَلِّينَ﴾

جز نمازگزاران، که از این صفات نکوهیده پاک هستند.

﴿الَّذِينَ هُمْ عَلَىٰ صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ﴾

همان کسانی‌که بر نمازشان مواظبت می‌کنند، و از آن غافل نمی‌شوند، و آن را در وقتی که برایش مشخص شده است برپا می‌دارند.

﴿وَالَّذِينَ فِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ﴾

و همان کسانی‌که سهمی مشخص و مفروض در اموال‌شان است.

﴿لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ﴾

و آن را به کسی‌که از آنها تقاضا کند، و به کسی‌که از آنها تقاضا نکند و به هر سببی از روزی محروم شده است می‌پردازند.

﴿وَالَّذِينَ يُصَدِّقُونَ بِيَوْمِ الدِّينِ﴾

و همان کسانی‌که روز قیامت را تصدیق می‌کنند، روزی‌که الله هرکس را متناسب با عملش جزا می‌دهد.

﴿وَالَّذِينَ هُمْ مِنْ عَذَابِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُونَ﴾

و همان کسانی‌که با وجود اعمال صالحی که پیش فرستاده‌اند از عذاب پروردگارشان می‌ترسند.

﴿إِنَّ عَذَابَ رَبِّهِمْ غَيْرُ مَأْمُونٍ﴾

به‌راستی‌که عذاب پروردگارشان امر ترسناکی است که هیچ عاقلی از آن ایمن نیست.

﴿وَالَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ﴾

و همان کسانی‌که عورت‌های‌شان را با پوشاندن و دورکردن از فواحش حفظ می‌کنند.

﴿إِلَّا عَلَىٰ أَزْوَاجِهِمْ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ﴾

مگر از همسران‌شان یا کنیزانی که در اختیار دارند، که در بهره ‌بردن از آنها از طریق جماع یا غير آن مورد سرزنش نیستند.

﴿فَمَنِ ابْتَغَىٰ وَرَاءَ ذَٰلِكَ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْعَادُونَ﴾

پس کسانی‌که بهره ‌بردن از غیر همسران و کنیزان را بجویند، اینها همان متجاوزان از حدود الله هستند.

﴿وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ﴾

و همان‌ها که از اموال و اسرار و سایر اموری که بر آن امین قرار داده شده‌اند، و از پیمان‌های‌شان که با مردم پیمان بسته‌اند محافظت می‌کنند، و در امانت‌های‌شان خیانت نمی‌کنند، و پیمان‌های‌شان را نمی‌شکنند.

﴿وَالَّذِينَ هُمْ بِشَهَادَاتِهِمْ قَائِمُونَ﴾

و همان‌ها که گواهی‌های‌شان را به وجه مطلوب ادا می‌کنند، و هیچ رابطۀ خویشاوندی و هیچ دشمنی‌ای در آن اثر نمی‌گذارد.

﴿وَالَّذِينَ هُمْ عَلَىٰ صَلَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ﴾

و همان‌ها که با ادای نمازهای‌شان در وقت مخصوص آن، و با طهارت و طمأنینه، بر نمازها مداومت می‌کنند، و هیچ‌چیز آنها را از نماز غافل نمی‌سازد.

﴿أُولَٰئِكَ فِي جَنَّاتٍ مُكْرَمُونَ﴾

کسانی‌که صفات مذکور را دارند، به‌سبب نعمت‌هایی جاویدان، و نگاه کردن به وجه گرامی الله که به آن می‌رسند در بهشت‌ها مورد اکرام و احترام هستند.

﴿فَمَالِ الَّذِينَ كَفَرُوا قِبَلَكَ مُهْطِعِينَ﴾

- ای رسول- به چه سبب این مشرکان شتابان به‌سوی تو می‌آیند و تو را تکذیب می‌کنند؟!

﴿عَنِ الْيَمِينِ وَعَنِ الشِّمَالِ عِزِينَ﴾

گروه گروه تو را از راست و چپ احاطه می‌کنند.

﴿أَيَطْمَعُ كُلُّ امْرِئٍ مِنْهُمْ أَنْ يُدْخَلَ جَنَّةَ نَعِيمٍ﴾

آیا هر یک از آنها آرزو دارد که الله او را وارد بهشت پرنعمت کند، و از نعمت‌هایی جاویدانش برخوردار شود، درحالی‌که بر کفرش باقی است؟!

﴿كَلَّا ۖ إِنَّا خَلَقْنَاهُمْ مِمَّا يَعْلَمُونَ﴾

امر آن‌گونه که تصور کردند نیست؛ زیرا ما آنها را از آنچه می‌شناسند آفریدیم. به تحقیق آنها را از آب پستی آفریده‌ایم، پس آنها ضعیفانی هستند که مالک هیچ سود و زیانی برای خودشان نیستند، پس چگونه تکبر می‌ورزند؟!

﴿فَلَا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشَارِقِ وَالْمَغَارِبِ إِنَّا لَقَادِرُونَ﴾

الله به پروردگار محل‌های طلوع خورشید و ماه سوگند یاد فرمود، که به تحقیق ما توانا هستیم.

﴿عَلَىٰ أَنْ نُبَدِّلَ خَيْرًا مِنْهُمْ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِينَ﴾

از نابودی آنها و آوردن کسانی دیگر به جای آنها که از الله فرمان‌برداری کنند، ناتوان نیستیم، و هرگاه این کار را اراده کنیم مغلوب نمی‌شویم.

﴿فَذَرْهُمْ يَخُوضُوا وَيَلْعَبُوا حَتَّىٰ يُلَاقُوا يَوْمَهُمُ الَّذِي يُوعَدُونَ﴾

پس - ای رسول- آنها را واگذار تا در باطل و گمراهی خویش غوطه‌ور شوند، و در زندگی دنیا بازی کنند تا اینکه روز قیامت را که در قرآن به آن وعده داده شده‌اند ملاقات کنند.

﴿يَوْمَ يَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْدَاثِ سِرَاعًا كَأَنَّهُمْ إِلَىٰ نُصُبٍ يُوفِضُونَ﴾

روزی‌که شتابان از قبرهای‌شان خارج می‌شوند گویی به‌سوی پرچمی با هم مسابقه می‌دهند.

﴿خَاشِعَةً أَبْصَارُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ۚ ذَٰلِكَ الْيَوْمُ الَّذِي كَانُوا يُوعَدُونَ﴾

درحالی‌که چشمان‌شان فرو افتاده، و ذلتی آنها را می‌پوشاند، این همان روزی است که در دنیا به آن وعده داده می‌شدند، اما اهمیتی به آن نمی‌دادند.

المعارج