تفسير سورة الذاريات

الترجمة الفارسية للمختصر في تفسير القرآن الكريم

الترجمة الفارسية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.

﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ وَالذَّارِيَاتِ ذَرْوًا﴾

الله به بادهایی که خاک را برافراشته و پراکنده می‌کنند سوگند یاد می‌فرماید.

﴿فَالْحَامِلَاتِ وِقْرًا﴾

و به ابرهایی که آب فراوانی حمل می‌کنند.

﴿فَالْجَارِيَاتِ يُسْرًا﴾

وبه کشتی‌هایی که به سهولت و آسانی در دریاها در حرکت هستند.

﴿فَالْمُقَسِّمَاتِ أَمْرًا﴾

و به فرشتگانی که امور بندگان را که طبق فرمان الله تقسیم می‌کنند.

﴿إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَصَادِقٌ﴾

که حساب و جزایی که پروردگارتان آن را به شما وعده می‌دهد به‌طور قطع حقیقت است و هیچ تردیدی در آن راه ندارد.

﴿وَإِنَّ الدِّينَ لَوَاقِعٌ﴾

و حساب بندگان در روز قیامت بدون تردید رخ خواهد داد.

﴿وَالسَّمَاءِ ذَاتِ الْحُبُكِ﴾

و الله به آسمان که آفرینش زیبا و راه‌هایی دارد سوگند یاد می‌فرماید.

﴿إِنَّكُمْ لَفِي قَوْلٍ مُخْتَلِفٍ﴾

که شما - ای ساکنان مکه- به‌طور قطع در سخنی متضاد و ضد و نقیض هستید، گاهی می‌گویید: قرآن سحر است، گاهی می‌گویید: شعر است، و گاهی می‌گویید: محمد ساحری است، و گاهی می‌گویید شاعری است.

﴿يُؤْفَكُ عَنْهُ مَنْ أُفِكَ﴾

از ایمان به قرآن و پیامبر صلی الله علیه وسلم بازداشته می‌شود کسی‌که بر اساس علم الله از ایمان به آن بازداشته شده باشد؛ زیرا او تعالی می‌داند که او ایمان نمی‌آورد، پس او را به هدایت توفیق نمی‌دهد.

﴿قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ﴾

لعنت بر این دروغگویان که در مورد قرآن و پیامبرشان آن سخنان را گفتند.

﴿الَّذِينَ هُمْ فِي غَمْرَةٍ سَاهُونَ﴾

همان کسانی‌که در جهالت، از سرای آخرت غافل هستند، و به آن اهمیت نمی‌دهند.

﴿يَسْأَلُونَ أَيَّانَ يَوْمُ الدِّينِ﴾

می‌پرسند: روز جزا چه زمانی است؟ درحالی‌که برای آن عمل نمی‌کنند.

﴿يَوْمَ هُمْ عَلَى النَّارِ يُفْتَنُونَ﴾

الله این‌گونه به سوال آنها پاسخ می‌دهد: روزی‌که آنها روی آتش عذاب می‌شوند.

﴿ذُوقُوا فِتْنَتَكُمْ هَٰذَا الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تَسْتَعْجِلُونَ﴾

به آنها گفته می‌شود: عذابتان را بچشید، این همان روزی است که وقتی به آن انذار داده می‌شدید، از روی تمسخر خواستار تعجیل آن بودید.

﴿إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ﴾

قطعاً کسانی که به‌خاطر پروردگارشان با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی‌اش پرهیزکاری نموده‌اند در روز قیامت در باغ‌ها و چشمه‌هایی جاری هستند.

﴿آخِذِينَ مَا آتَاهُمْ رَبُّهُمْ ۚ إِنَّهُمْ كَانُوا قَبْلَ ذَٰلِكَ مُحْسِنِينَ﴾

پاداش گرامی‌ای را که پروردگارشان به آنها عطا فرموده می‌گیرند، زیرا قبل ازاین پاداش گرامی در دنیا نیکوکار بودند.

﴿كَانُوا قَلِيلًا مِنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ﴾

شب نماز می‌گزاردند، و جز زمانی اندک نمی‌خوابیدند.

﴿وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ﴾

و در سحرگاهان برای گناهان‌شان از الله آمرزش می‌طلبیدند.

﴿وَفِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ﴾

و در اموال‌شان برای گدایان، و برای کسانی‌که به هر سببی از رزق و روزی محروم شده بودند اما از آنها گدایی نمی‌کردند، حقی بود - که داوطلبانه آن را می‌بخشیدند-.

﴿وَفِي الْأَرْضِ آيَاتٌ لِلْمُوقِنِينَ﴾

و در زمین و کوه‌ها و دریاها و رودها و درختان و گیاهان و حیواناتی که الله در آن قرار داده است، دلالت‌هایی بر قدرت الله برای یقین ‌کنندگان است که الله همان آفریننده و شکل‌دهنده است.

﴿وَفِي أَنْفُسِكُمْ ۚ أَفَلَا تُبْصِرُونَ﴾

و -ای مردم- در خودتان دلالت‌هایی بر قدرت الله است، پس مگر نمی‌بینید که پند بگیرید؟!

﴿وَفِي السَّمَاءِ رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُونَ﴾

و در آسمان روزی دنیوی و دینی شماست، و در آن خیر و یا شری را که به آن وعده داده می‌شوید است.

﴿فَوَرَبِّ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِثْلَ مَا أَنَّكُمْ تَنْطِقُونَ﴾

پس سوگند به پروردگار آسمان و زمین که رستاخیز به‌طور قطع حقیقتی بدون تردید است، همان‌گونه که در سخن شما هیچ تردیدی نیست آن‌گاه که سخن می‌گویید.

﴿هَلْ أَتَاكَ حَدِيثُ ضَيْفِ إِبْرَاهِيمَ الْمُكْرَمِينَ﴾

- ای رسول- آیا خبر فرشتگان مهمان ابراهیم علیه السلام که آنها را گرامی داشت به تو رسید؟

﴿إِذْ دَخَلُوا عَلَيْهِ فَقَالُوا سَلَامًا ۖ قَالَ سَلَامٌ قَوْمٌ مُنْكَرُونَ﴾

آن‌گاه که بر او وارد شدند و به او گفتند: سلام. ابراهیم علیه السلام در پاسخ آنها گفت: سلام. و با خودش گفت: اینها مردمی هستند که آنها را نمی‌شناسیم.

﴿فَرَاغَ إِلَىٰ أَهْلِهِ فَجَاءَ بِعِجْلٍ سَمِينٍ﴾

پس پنهانی به‌سوی خانواده‌اش رفت، و گوساله‌ای سالم و فربه که داشتند آورد؛ به این گمان که آنها انسان هستند.

﴿فَقَرَّبَهُ إِلَيْهِمْ قَالَ أَلَا تَأْكُلُونَ﴾

پس گوساله را نزدیک آنها گذاشت، و با مهربانی آنها را مورد خطاب قرار داد: آیا غذایی را که برای‌تان تقدیم شده است نمی‌خورید؟

﴿فَأَوْجَسَ مِنْهُمْ خِيفَةً ۖ قَالُوا لَا تَخَفْ ۖ وَبَشَّرُوهُ بِغُلَامٍ عَلِيمٍ﴾

وقتی که دید نمی‌خورند ترسی از آنها را در وجود خویش پنهان کرد و آنها به ترسش پی بردند.
آن‌گاه برای آرام‌کردن او گفتند: نترس، زیرا ما فرستادگانی از جانب الله هستیم، و او را از آنچه خوشحالش می‌کرد باخبر کردند به اینکه پسری صاحب علم فراوان برایش متولد می‌شود. شخص مورد مژده در اینجا اسحاق علیه السلام است.

﴿فَأَقْبَلَتِ امْرَأَتُهُ فِي صَرَّةٍ فَصَكَّتْ وَجْهَهَا وَقَالَتْ عَجُوزٌ عَقِيمٌ﴾

وقتی همسر ابراهیم علیه السلام این مژده را شنید درحالی‌که از شادی فریاد و به صورتش سیلی می‌زد جلو آمد، و با تعجب گفت: آیا پیرزنی می‌زاید، به‌علاوه اینکه اساساً نازا بوده است!

﴿قَالُوا كَذَٰلِكِ قَالَ رَبُّكِ ۖ إِنَّهُ هُوَ الْحَكِيمُ الْعَلِيمُ﴾

فرشتگان به او گفتند: آنچه را به تو خبر دادیم پروردگارت گفته است، و آنچه را که او تعالی بگوید هیچ بازدارنده‌ای برایش نیست؛ زیرا او تعالی در آفرینش و تقدیر خویش بسیار دانا و از مخلوقاتش و مصالح آنها بسیار آگاه است.

﴿۞ قَالَ فَمَا خَطْبُكُمْ أَيُّهَا الْمُرْسَلُونَ﴾

ابراهیم علیه السلام به فرشتگان گفت: ماموریت شما چیست؟ و چه هدفی دارید؟

﴿قَالُوا إِنَّا أُرْسِلْنَا إِلَىٰ قَوْمٍ مُجْرِمِينَ﴾

فرشتگان در پاسخ او گفتند: الله ما را به‌سوی مردمی ستمکار که گناهان زشتی مرتکب می‌شوند فرستاده است.

﴿لِنُرْسِلَ عَلَيْهِمْ حِجَارَةً مِنْ طِينٍ﴾

تا سنگ‌هایی از گِل سخت‌شده بر آنها فرو فرستیم.

﴿مُسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّكَ لِلْمُسْرِفِينَ﴾

که - ای ابراهیم- نزد پروردگارت نشانه‌گذاری شده هستند و بر متجاوزان از حدود الله و سرسختان در کفر و گناهان فرستاده می‌شوند.

﴿فَأَخْرَجْنَا مَنْ كَانَ فِيهَا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ﴾

پس مؤمنانی را که در شهر قوم لوط بودند بیرون کردیم تا عذابی را که به مجرمان می‌رسد به آنها نرسد.

﴿فَمَا وَجَدْنَا فِيهَا غَيْرَ بَيْتٍ مِنَ الْمُسْلِمِينَ﴾

ولی در این شهر آنها جز یک خانواده مسلمان، یعنی اعضای خانوادۀ لوط علیه السلام، نیافتیم.

﴿وَتَرَكْنَا فِيهَا آيَةً لِلَّذِينَ يَخَافُونَ الْعَذَابَ الْأَلِيمَ﴾

و در شهر قوم لوط، آثاری از عذاب را که بر وقوع عذاب بر آنها دلالت می‌کند باقی گذاشتیم تا هرکس از عذاب رنج‌آوری که به آنها رسید می‌ترسد پند بگیرد، و عمل آنها را مرتکب نشود و از این عذاب نجات یابد.

﴿وَفِي مُوسَىٰ إِذْ أَرْسَلْنَاهُ إِلَىٰ فِرْعَوْنَ بِسُلْطَانٍ مُبِينٍ﴾

و در موسی علیه السلام آن‌گاه که او را با حجت‌های روشن به‌سوی فرعون فرستادیم، نشانه‌ای است برای کسی که از عذاب دردناک می‌ترسد.

﴿فَتَوَلَّىٰ بِرُكْنِهِ وَقَالَ سَاحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ﴾

اما فرعون با اعتماد به نیرو و لشکریانش از حق روی گرداند، و در مورد موسی علیه السلام گفت: او ساحری است که مردم را سحر می‌کند، یا دیوانه‌ای است که در آنچه می‌گوید نمی‌اندیشد.

﴿فَأَخَذْنَاهُ وَجُنُودَهُ فَنَبَذْنَاهُمْ فِي الْيَمِّ وَهُوَ مُلِيمٌ﴾

پس او و تمام لشکریانش را گرفتیم و در دریا افکندیم، آن‌گاه غرق و نابود شدند، و فرعون به‌سبب تکذیب و ادعای معبود بودن، سزاوار سرزنش بود.

﴿وَفِي عَادٍ إِذْ أَرْسَلْنَا عَلَيْهِمُ الرِّيحَ الْعَقِيمَ﴾

و در عاد، قوم هود علیه السلام نشانه‌ای است برای کسی‌که از عذاب دردناک می‌ترسد آن‌گاه که بادی را که هیچ بارانی نداشت، و هیچ درختی را بارور نمی‌ساخت، و هیچ برکتی در آن نبود بر آنها فرو فرستادیم.

﴿مَا تَذَرُ مِنْ شَيْءٍ أَتَتْ عَلَيْهِ إِلَّا جَعَلَتْهُ كَالرَّمِيمِ﴾

هیچ‌کس یا مال یا غیر آن دو را که بر آن می‌گذشت باقی نمی‌گذاشت مگر آن را ویران می‌کرد، و آن را چون استخوان‌های پوسیده و ریز ریز شده بر جای می‌گذاشت.

﴿وَفِي ثَمُودَ إِذْ قِيلَ لَهُمْ تَمَتَّعُوا حَتَّىٰ حِينٍ﴾

و در ثمود، قوم صالح علیه السلام نشانه‌ای است برای کسی‌که از عذاب دردناک می‌ترسد آن‌گاه که به آنها گفته شد: قبل ازاینکه اجل‌های‌تان به سر رسد از زندگی خویش بهره ببرید.

﴿فَعَتَوْا عَنْ أَمْرِ رَبِّهِمْ فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ وَهُمْ يَنْظُرُونَ﴾

آن‌گاه از فرمان پروردگارشان سر باز زدند، و در برابر ایمان و طاعت بسیار تکبر ورزیدند، تا اینکه صاعقۀ عذاب آنها را فراگرفت درحالی‌که منتظر نزول آن بودند؛ زیرا سه روز قبل از نزول عذاب به آن وعده داده شده بودند.

﴿فَمَا اسْتَطَاعُوا مِنْ قِيَامٍ وَمَا كَانُوا مُنْتَصِرِينَ﴾

پس نتوانستند عذابی را که پروردگارشان بر آنها نازل کرد از خودشان دفع کنند، و هیچ نیرویی نداشتند که به آن پناه برند.

﴿وَقَوْمَ نُوحٍ مِنْ قَبْلُ ۖ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمًا فَاسِقِينَ﴾

و به تحقیق که قبل از اینها، قوم نوح را با غرق ‌کردن نابود کرده‌ایم، زیرا آنها مردم فاسق و نافرمان بودند، پس سزاوار کیفر او تعالی گشتند.

﴿وَالسَّمَاءَ بَنَيْنَاهَا بِأَيْدٍ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ﴾

و آسمان را بسیار محکم بنا کردیم، و قطعاً ما اطرافش را وسعت بخشیدیم.

﴿وَالْأَرْضَ فَرَشْنَاهَا فَنِعْمَ الْمَاهِدُونَ﴾

و زمین را برای ساکنانش مانند بستری گستردیم، و با این کار چه گسترانندگان خوبی هستیم.

﴿وَمِنْ كُلِّ شَيْءٍ خَلَقْنَا زَوْجَيْنِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ﴾

و از هر چیزی دو گونه آفریدیم: مانند نر و ماده، آسمان و زمین، خشکی و دریا؛ تا یگانگی و قدرت الله را که هر چیزی را دو گونه آفرید، به یاد آورید.

﴿فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ ۖ إِنِّي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ مُبِينٌ﴾

و با فرمان‌برداری از الله و عدم نافرمانی از او، از کیفر الله به‌سوی پاداش او تعالی بگریزید، زیرا - ای مردم- من برای شما انذاردهنده‌ای آشکار از کیفر او هستم.

﴿وَلَا تَجْعَلُوا مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ ۖ إِنِّي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ مُبِينٌ﴾

و با الله معبود دیگری قرار ندهید تا او را به جای الله عبادت کنید، زیرا من برای شما انذاردهنده‌ای آشکار از این کار هستم.

﴿كَذَٰلِكَ مَا أَتَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا قَالُوا سَاحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ﴾

مانند این تکذیبِ ساکنان مکه، امت‌های پیشین تکذیب کردند، چنان‌که هیچ رسولی از جانب الله نزدشان نیامد مگر اینکه در مورد او گفتند: ساحر، یا دیوانه‌ای است.

﴿أَتَوَاصَوْا بِهِ ۚ بَلْ هُمْ قَوْمٌ طَاغُونَ﴾

آیا کافران پیشین و متاخر، یکدیگر را بر تکذیب رسولان سفارش می‌کنند؟! نه، بلکه طغیان‌شان آنها را بر این کار جمع می‌کند (و وحدت عمل می‌دهد).

﴿فَتَوَلَّ عَنْهُمْ فَمَا أَنْتَ بِمَلُومٍ﴾

پس - ای رسول- از این تکذیب‌ کنندگان روی بگردان، که تو سزاوار نکوهش نیستی، چون آنچه را به‌سوی آنها رسالت یافتی به آنها رسانده‌ای.

﴿وَذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرَىٰ تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِينَ﴾

ولی نباید رویگردانی تو از آنها تو را از پند و اندرز دادن آنها بازدارد، پس آنها را پند و اندرز بده، زیرا اندرز دادن به کسانی‌که به الله ایمان دارند سود می‌رساند.

﴿وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ﴾

و جن و انس را نیافریدم جز برای عبادت من به یگانگی، و آنها را نیافریدم تا شریکی برایم قرار دهند.

﴿مَا أُرِيدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ وَمَا أُرِيدُ أَنْ يُطْعِمُونِ﴾

و از آنها رزق و روزی نمی‌خواهم، و از آنها نمی‌خواهم که به من غذا بدهند.

﴿إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ﴾

زیرا الله خود روزی‌دهندۀ بندگانش است، پس همگی به روزی او نیازمندند. ذات نیرومند استواری است که هیچ‌چیز بر او چیره نمی‌شود، و تمام جن‌ها و انسان‌ها در برابر نیروی او سبحانه فروتن هستند.

﴿فَإِنَّ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا ذَنُوبًا مِثْلَ ذَنُوبِ أَصْحَابِهِمْ فَلَا يَسْتَعْجِلُونِ﴾

پس - ای رسول- برای کسانی‌که با تکذیب تو بر خودشان ستم کرده‌اند سهمی از عذاب مانند سهم یاران قبلی آنها است، که این عذاب سررسید مشخصی دارد، پس نباید قبل از فرا رسیدن سررسید عذاب از من بخواهند که آن را به تعجیل اندازم.

﴿فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ يَوْمِهِمُ الَّذِي يُوعَدُونَ﴾

پس نابودی و تباهی باد بر کسانی‌که به الله کفر ورزیدند، و رسول‌شان را تکذیب کردند از روز قیامت که به فروفرستاده شدن عذاب بر آنها در آن روز وعده داده می‌شوند.

الذاريات