تفسير سورة الممتحنة

الترجمة الفارسية للمختصر في تفسير القرآن الكريم

الترجمة الفارسية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.

﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِيَاءَ تُلْقُونَ إِلَيْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ وَقَدْ كَفَرُوا بِمَا جَاءَكُمْ مِنَ الْحَقِّ يُخْرِجُونَ الرَّسُولَ وَإِيَّاكُمْ ۙ أَنْ تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ رَبِّكُمْ إِنْ كُنْتُمْ خَرَجْتُمْ جِهَادًا فِي سَبِيلِي وَابْتِغَاءَ مَرْضَاتِي ۚ تُسِرُّونَ إِلَيْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ وَأَنَا أَعْلَمُ بِمَا أَخْفَيْتُمْ وَمَا أَعْلَنْتُمْ ۚ وَمَنْ يَفْعَلْهُ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاءَ السَّبِيلِ﴾

ای کسانی‌که به الله ایمان آورده‌اید و به احکامش عمل کرده‌اید، دشمنان من و دشمنان خودتان را به دوستی نگیرید که با آنها دوستی و محبت کنید، درحالی‌که به دین حقی که توسط رسول‌تان برای شما آمده، کفر ورزیده‌اند، و رسول الله و شما را از خانه‌هایتان در مکه بیرون می‌رانند، و هیچ قرابت و رابطۀ خویشاوندی‌ای را در مورد شما رعایت نمی‌کنند، آن هم بدون هیچ سببی جز اینکه شما به الله پروردگارتان ایمان آورده‌اید.
اگر برای جهاد در راه من خارج شده‌اید این کار را نکنید، که اخبار مسلمانان را برای محبت به آنها پنهانی برای‌شان برسانید، درحالی‌که من از این کار چه آنچه را پنهان کردید و چه آنچه را آشکار کردید آگاه‌تر هستم، و ذره‌ای نه از این کار و نه از سایر امور بر من پوشیده نمی‌ماند، و هرکس این‌گونه با کافران موالات و دوستی کند به تحقیق که از راه میانه منحرف، از حق گمراه، و از راه درست دور شده است.

﴿إِنْ يَثْقَفُوكُمْ يَكُونُوا لَكُمْ أَعْدَاءً وَيَبْسُطُوا إِلَيْكُمْ أَيْدِيَهُمْ وَأَلْسِنَتَهُمْ بِالسُّوءِ وَوَدُّوا لَوْ تَكْفُرُونَ﴾

اگر بر شما دست یابند دشمنی‌ای را که در دل‌های‌شان پنهان می‌کردند آشکار می‌گردانند، و با آزار رساندن و کتک ‌زدن، بر شما دست‌درازی می‌کنند، و زبان‌های‌شان را به دشنام و ناسزاگویی می‌گشایند، و آرزو دارند که به الله و رسولش کفر ورزید تا مثل خودشان شوید.

﴿لَنْ تَنْفَعَكُمْ أَرْحَامُكُمْ وَلَا أَوْلَادُكُمْ ۚ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يَفْصِلُ بَيْنَكُمْ ۚ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ﴾

نه خویشاوندان و نه فرزندان‌تان به شما هرگز سود نخواهند رساند اگر به خاطر آنها با کافران دوستی کنید، روز قیامت الله میان شما جدایی می‌اندازد، آن‌گاه از میان شما بهشتیان را واردِ بهشت و جهنمیان را وارد جهنم می‌کند، و به یکدیگر نفع نمی‌رسانید، و الله به آنچه انجام می‌دهید بینا است، و ذره‌ای از اعمال‌تان بر او تعالی پوشیده نمی‌ماند، و به زودی شما را در قبال آن جزا خواهد داد.

﴿قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَالَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْكُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاءُ أَبَدًا حَتَّىٰ تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ إِلَّا قَوْلَ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ لَأَسْتَغْفِرَنَّ لَكَ وَمَا أَمْلِكُ لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ ۖ رَبَّنَا عَلَيْكَ تَوَكَّلْنَا وَإِلَيْكَ أَنَبْنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ﴾

- ای مؤمنان- به یقین که برای شما الگویی نیکو در ابراهیم علیه السلام و مؤمنانی که همراهش بودند است، آن‌گاه که به قوم کافر خویش گفتند: ما از شما و بت‌هایی که به جای الله عبادت می‌کنید بیزار هستیم، به دینی که شما بر آن هستید کفر ورزیدیم، و دشمنی و نفرت میان ما و شما آشکار شد تا اینکه فقط به الله ایمان آورید، و هیچ‌کس را با او شریک نگردانید.
پس بر شما است که همانند آنها از قوم کافر خویش بیزاری بجویید، جز در این سخن ابراهیم علیه السلام به پدرش که گفت: به‌طور قطع از الله برای تو آمرزش خواهم خواست، درحالی‌که نمی‌توانم ذره‌ای از عذاب الله را از تو دفع کنم، در این سخن از او پیروی نکنید؛ زیرا این سخن قبل از این بود که ابراهیم علیه السلام از پدرش ناامید شود. پس هیچ مؤمنی حق ندارد برای مشرکی طلب آمرزش کند، . پروردگارا در تمام کارهایمان به تو توکل کردیم، و توبه‌کنان به‌سوی تو بازگشتیم، و در روز قیامت بازگشت به‌سوی تو است.

﴿رَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا فِتْنَةً لِلَّذِينَ كَفَرُوا وَاغْفِرْ لَنَا رَبَّنَا ۖ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ﴾

پروردگارا، ما را وسیلۀ آزمایش برای کسانی‌که کفر ورزیده‌اند مگردان به این‌ ترتیب که آنها را بر ما مسلط کنی آن‌گاه بگویند: اگر برحق بودند ما بر آنها مسلط نمی‌شدیم، و پروردگارا گناهانمان را بیامرز. به‌راستی‌که تو ذات شکست‌ ناپذیری هستی که هرگز مغلوب نمی‌شوی، و در آفرینش و شریعت و تقدیر خویش بسیار دانا هستی.

﴿لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِيهِمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ ۚ وَمَنْ يَتَوَلَّ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ﴾

فقط کسی از این الگوی نیکو پیروی می‌کند که خیر در دنیا و آخرت را از الله امید می‌ورزد، و هرکس از این الگوی نیکو روی بگرداند به‌راستی‌که الله از بندگانش بی‌نیاز است، و نیازی به طاعت آنها ندارد، و او تعالی در هر حالی ستوده‌شده است.

﴿۞ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَجْعَلَ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَ الَّذِينَ عَادَيْتُمْ مِنْهُمْ مَوَدَّةً ۚ وَاللَّهُ قَدِيرٌ ۚ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾

- ای مؤمنان- امید است که الله میان شما و میان کافرانی که با شما دشمنی کردند محبتی قرار دهد به‌گونه‌ای که الله آنها را به اسلام هدایت گردانَد.
آن‌گاه برادرانی دینی شما باشند، و الله ذات توانایی است که می‌تواند دل‌های‌شان را به ایمان بگرداند، و او تعالی نسبت به بندگان توبه‌کارش بسیار آمرزنده، و مهربان است.

﴿لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ﴾

الله شما را از کسانی‌که به‌سبب اسلام‌تان با شما نجنگیده‌اند، و شما را از خانه‌های‌تان بیرون نرانده‌اند بازنمی‌دارد که با آنها نیکی کنید، و میان یکدیگر عدالت برقرار سازید یعنی حقوقی را که برعهدۀ شما دارند به آنها بپردازید، مانند کاری که اسماء دختر ابوبکر صدیق در برابر مادر کافرش انجام داد آن‌گاه که نزدش آمد، پس از اینکه در این کار از پیامبر صلی الله علیه وسلم اجازه گرفت، و پیامبر صلی الله علیه وسلم به او فرمان داد که پیوند خویشاوندی را با مادرش برقرار کند. به‌راستی‌که الله عدالت‌پیشگان را دوست دارد، همان کسانی‌که در مورد خودشان و خانواده‌های‌شان و افراد تحت سرپرستی‌شان عدالت را رعایت می‌کنند.

﴿إِنَّمَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ قَاتَلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَأَخْرَجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ وَظَاهَرُوا عَلَىٰ إِخْرَاجِكُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ ۚ وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ﴾

الله فقط شما را از کسانی بازمی‌دارد که به‌سبب ایمان‌تان با شما جنگیدند، و شما را از خانه‌های‌تان بیرون راندند، و بر بیرون ‌راندن شما یاری کردند؛ شما را بازمی‌دارد که با آنها دوستی برقرار کنید، و هرکس آنها را به دوستی بگیرد آنها همان کسانی هستند که به‌سبب مخالفت با امر الله با قراردادن خویش در معرض نابودی، بر خودشان ستم روا داشته‌اند.

﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا جَاءَكُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ ۖ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِهِنَّ ۖ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ ۖ لَا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَلَا هُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ ۖ وَآتُوهُمْ مَا أَنْفَقُوا ۚ وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ ۚ وَلَا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ وَاسْأَلُوا مَا أَنْفَقْتُمْ وَلْيَسْأَلُوا مَا أَنْفَقُوا ۚ ذَٰلِكُمْ حُكْمُ اللَّهِ ۖ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ ۚ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ﴾

ای کسانی‌که به الله ایمان آورده‌اید و به احکامش عمل کرده‌اید، اگر زنان مؤمن مهاجر از سرزمین کفر به سرزمین اسلام نزدتان آمدند آنها را در راستی ایمان‌شان بیازمایید، الله به ایمان‌شان آگاه‌تر است، و ذره‌ای از آنچه دل‌های‌شان دربردارد بر او پوشیده نمی‌ماند. اگر پس از آزمایش به آنچه راستگویی‌شان را برای‌تان آشکار می‌گرداند آنها را مؤمن دانستید آنها را به شوهران کافرشان بازنگردانید.
برای زنان مؤمن حلال نیست که به نکاح مردان کافر درآیند، و برای کافران نیز حلال نیست که با زنان مؤمن ازدواج کنند، و به شوهران‌شان مهریه‌ای را که خرج‌شان کرده‌اند بدهید.
و - ای مؤمنان- بر شما گناهی نیست که پس از انقضای عدۀ آنها و به شرط اینکه مهریه‌های‌شان را پرداخت کردید با آنها ازدواج کنید، و هرکس همسرش زنی کافر باشد یا از اسلام بازگردد نباید آن را نگه دارد؛ چون با کفر او نکاح میان آن دو از بین می‌رود، و آنچه از مهریۀ همسران مرتد خویش که خرج کرده‌اید از کافران بخواهید، و آنها نیز باید آنچه از مهریه‌های آن همسران‌شان که اسلام آورده‌اند خرج کرده‌اند، بخواهند. این امر- یعنی بازگرداندن مهریه‌ها از سوی شما و از سوی آنها- همان حکم الله است.
او سبحانه به آنچه می‌خواهد میان شما حکم می‌کند، و الله از احوال و اعمال بندگانش آگاه است، و ذره‌ای از احوال و اعمال‌شان بر او پوشیده نمی‌ماند، و در آنچه برای بندگانش تشریع می‌کند بسیار دانا است.

﴿وَإِنْ فَاتَكُمْ شَيْءٌ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ إِلَى الْكُفَّارِ فَعَاقَبْتُمْ فَآتُوا الَّذِينَ ذَهَبَتْ أَزْوَاجُهُمْ مِثْلَ مَا أَنْفَقُوا ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي أَنْتُمْ بِهِ مُؤْمِنُونَ﴾

و اگر برخی زنان‌تان در حال ارتداد به‌سوی کافران رفتند، و مهریه‌شان را از کافران طلب کردید و آنها پرداخت نکردند، سپس از کافران غنیمت گرفتید، به مردانی که همسران‌شان در حال ارتداد خارج شده‌اند مانند مهریه‌هایی که خرج کرده‌اند بدهید، و از الله که شما به او ایمان دارید با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی‌اش بترسید.

﴿يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءَكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَىٰ أَنْ لَا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ ۙ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ ۖ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾

- ای پیامبر- اگر زنان مؤمن نزد تو آمدند که با تو بیعت کنند- مثل آنچه در فتح مکه رخ داد- بر اینکه چیزی را با الله شریک نگردانند، بلکه تنها او را عبادت کنند، و مرتکب دزدی نشوند، و زنا نکنند، و به روش اهل جاهلیت فرزندان‌شان را نکشند، و فرزندان متولد از زنا را به شوهران‌شان نسبت ندهند، و در کاری نیک مانند نهی از نوحه‌خوانی و سرتراشی و دریدن لباس هنگام مصیبت از تو نافرمانی نکنند-: با آنها بیعت کن، و پس از اینکه با آنها بیعت بستی از الله برای‌شان آمرزش بخواه. به‌راستی‌که الله نسبت به بندگان توبه‌کارش بسیار آمرزنده و مهربان است.

﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَوَلَّوْا قَوْمًا غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ قَدْ يَئِسُوا مِنَ الْآخِرَةِ كَمَا يَئِسَ الْكُفَّارُ مِنْ أَصْحَابِ الْقُبُورِ﴾

ای کسانی‌که به الله ایمان آورده‌اید و به احکامش عمل کرده‌اید، مردمی را که الله بر آنها خشم گرفته است به دوستی نگیرید، آنها به آخرت یقین ندارند، بلکه از آن ناامید هستند چنان‌که به‌سبب کفر به رستاخیز به بازگشت مردگان‌شان به‌سوی آنها امید ندارند.

الممتحنة