تفسير سورة الجاثية

الترجمة الفارسية للمختصر في تفسير القرآن الكريم

الترجمة الفارسية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.

﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ حم﴾

﴿حمٓ﴾ سخن در مورد حروف شبیه این حروف در ابتدای سورۀ بقره بیان شد.

﴿تَنْزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ﴾

قرآن از جانب الله ذات شکست ‌ناپذیری که هیچ‌کس بر او چیره نمی‌شود، و در آفرینش و تقدیر و تدبیرش بسیار دانا است فرو فرستاده شده است.

﴿إِنَّ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَآيَاتٍ لِلْمُؤْمِنِينَ﴾

به‌راستی‌که در آسمان‌ها و زمین به‌طور قطع دلایلی بر قدرت و یگانگی الله برای مؤمنان است؛ زیرا آنها همان کسانی هستند که از آیات پند می‌گیرند.

﴿وَفِي خَلْقِكُمْ وَمَا يَبُثُّ مِنْ دَابَّةٍ آيَاتٌ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ﴾

و -ای مردم- در آفرینش شما از نطفه، سپس از یک تکه خون، سپس از یک قطعه گوشت، و در آفرینش جنبندگانی که الله پراکنده است و در روی زمین می‌جنبند دلایلی بر یگانگی او تعالی است برای مردمی که یقین دارند که الله همان آفریدگار است.

﴿وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَتَصْرِيفِ الرِّيَاحِ آيَاتٌ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ﴾

و در پشت سر هم آمدن شب و روز، و در بارانی که الله از آسمان فرو فرستاد و زمین را با رویانیدنش پس از اینکه مرده و بدون گیاه بود زنده گرداند، و در گردش بادها با آوردن آنها از یک سمت، و باری دیگر از سویی دیگر برای منافع شما؛ دلایلی است برای مردمی که می‌اندیشند، و با آنها بر یگانگی الله و قدرت او بر رستاخیز، و توانایی او بر هر چیزی راهنمایی می‌شوند.

﴿تِلْكَ آيَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ ۖ فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَ اللَّهِ وَآيَاتِهِ يُؤْمِنُونَ﴾

- ای رسول- این است آیات و براهینی که آنها را به حق برایت می‌خوانیم، پس اگر به سخن نازل‌شدۀ الله بر بنده‌اش و حجت‌های او ایمان نیاوردند، بعد از آن به کدام سخن ایمان می‌آورند، و پس از آن کدام حجت‌ها را تصدیق می‌کنند؟!

﴿وَيْلٌ لِكُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ﴾

عذاب و نابودی از جانب الله بر هر دروغگوی بسیار گناهکار.

﴿يَسْمَعُ آيَاتِ اللَّهِ تُتْلَىٰ عَلَيْهِ ثُمَّ يُصِرُّ مُسْتَكْبِرًا كَأَنْ لَمْ يَسْمَعْهَا ۖ فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ﴾

این کافر، آیات الله در قرآن را که بر او خوانده می‌شود می‌شنود، سپس با برتری‌جویی در نفس خویش از پیروی حق، به کفر و گناهانی که بر آن بوده ادامه می‌دهد؛ گویی این آیات را که بر او خوانده شده، هرگز نشنیده است، پس - ای رسول- او را به آنچه مایۀ ناراحتی‌اش در آخرت است خبر بده، یعنی عذابی دردناک که در آخرت منتظرش است.

﴿وَإِذَا عَلِمَ مِنْ آيَاتِنَا شَيْئًا اتَّخَذَهَا هُزُوًا ۚ أُولَٰئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ﴾

و هرگاه چیزی از قرآن به او برسد آن را مایۀ ریشخند می‌گیرد و مسخره می‌کند، برای اینها که قرآن را به تمسخر و ریشخند می‌گیرند عذابی خوارکننده در روز قیامت است.

﴿مِنْ وَرَائِهِمْ جَهَنَّمُ ۖ وَلَا يُغْنِي عَنْهُمْ مَا كَسَبُوا شَيْئًا وَلَا مَا اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِيَاءَ ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ﴾

در مقابل آنها آتش جهنم است که در آخرت در انتظارشان است.
و نه اموالی که کسب کرده‌اند آنها را ذره‌ای از الله بی‌نیاز می‌سازد، و نه بت‌هایی که آنها را به جای او تعالی گرفتند و به جای او عبادت می‌کردند ذره‌ای از آنها دفاع می‌کنند، و در روز قیامت عذابی سخت دارند.

﴿هَٰذَا هُدًى ۖ وَالَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِ رَبِّهِمْ لَهُمْ عَذَابٌ مِنْ رِجْزٍ أَلِيمٌ﴾

این کتابی که بر رسول‌مان محمد صلی الله علیه وسلم نازل کردیم به‌سوی راه حق هدایت می‌کند، و کسانی‌که به آیات پروردگارشان که بر رسولش نازل شده است کفر ورزیدند عذابی سخت و دردناک دارند.

﴿۞ اللَّهُ الَّذِي سَخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فِيهِ بِأَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴾

- ای مردم- فقط الله همان ذاتی است که دریا را برای شما رام کرد تا کشتی‌ها به فرمان او در آن به حرکت درآیند، و انواع مکاسب مباح را از بخشش او بخواهید. باشد که از نعمت الله بر خودتان سپاسگزاری کنید.

﴿وَسَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مِنْهُ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ﴾

و او سبحانه خورشید و ماه و ستارگان آسمان‌ها، و رودها و درختان و کوه‌ها و سایر آنچه در زمین است را رام شما کرد، به‌راستی‌که در رام‌کردن این موارد برای شما دلایلی بر قدرت و یگانگی الله است، برای مردمی که در آیات او تعالی می‌اندیشند، و از آنها پند می‌گیرند.

﴿قُلْ لِلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لَا يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّهِ لِيَجْزِيَ قَوْمًا بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ﴾

- ای رسول- به کسانی‌که به الله ایمان آورده‌اند، و رسولش را تصدیق کرده‌اند بگو: از کافرانی که به نعمت‌ها یا کیفرهای الله اهمیت نمی‌دهند و به شما بدی کرده‌اند درگذرید؛ زیرا الله به زودی هر یک از مؤمنان شکیبا، و کافران متجاوز، را در قبال اعمالی‌که در دنیا کسب می‌کردند جزا خواهد داد.

﴿مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ ۖ وَمَنْ أَسَاءَ فَعَلَيْهَا ۖ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ﴾

هرکس عملی صالح انجام دهد نتیجۀ عمل صالح او به نفع خودش است، و الله از عمل او بی‌نیاز است، و هرکس عمل بدی مرتکب شود نتیجۀ عمل بدش این است که در قبال آن کیفر می‌شود، و بدکاری او به الله زیان نمی‌رساند، سپس در آخرت فقط به‌سوی ما بازگردانیده می‌شوید تا هرکس را به آنچه استحقاق دارد جزا دهیم.

﴿وَلَقَدْ آتَيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ﴾

و به تحقیق که به بنی‌اسرائیل تورات و داوری میان مردم به حکم تورات را دادیم، و بیشتر پیامبران را از میان آنها از نسل ابراهیم علیه السلام قرار دادیم، و انواع روزی‌های پاکیزه و حلال به آنها دادیم، و آنها را بر جهانیان روزگارشان برتری دادیم.

﴿وَآتَيْنَاهُمْ بَيِّنَاتٍ مِنَ الْأَمْرِ ۖ فَمَا اخْتَلَفُوا إِلَّا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ ۚ إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ﴾

و دلایل آشکارسازی حق از باطل را به آنها دادیم، پس اختلاف نکردند مگر بعد از اینکه با بعثت پیامبرمان محمد صلی الله علیه وسلم حجت‌ها بر آنها اقامه شد، و تنها سبب این اختلاف، تجاوز برخی از آنها بر برخی دیگر از روی حرص بر ریاست و مقام بود.
- ای رسول- به‌راستی‌که پروردگارت در روز قیامت در مورد آنچه در دنیا با هم اختلاف می‌کردند میان آنها داوری می‌کند، آن‌گاه مشخص می‌گرداند که چه کسی بر حق، و چه کسی بر باطل است.

﴿ثُمَّ جَعَلْنَاكَ عَلَىٰ شَرِيعَةٍ مِنَ الْأَمْرِ فَاتَّبِعْهَا وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ﴾

سپس تو را بر راه و سنت و روشی از امر خویش قرار دادیم که آن را بر رسولانمان که پیش از تو بودند فرمان دادیم که به ایمان و عمل صالح فرامی‌خوانَد. پس، از این شریعت پیروی کن، و از هوس‌های کسانی‌که حق را نمی‌شناسند پیروی نکن؛ زیرا هوس‌های‌شان از حق گمراه می‌سازد.

﴿إِنَّهُمْ لَنْ يُغْنُوا عَنْكَ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا ۚ وَإِنَّ الظَّالِمِينَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۖ وَاللَّهُ وَلِيُّ الْمُتَّقِينَ﴾

قطعاً اگر از هوس‌های کسانی‌که حق را نمی‌شناسند پیروی کنی ذره‌ای از عذاب الله را از تو باز نخواهند داشت، و به‌راستی‌که ستمکاران هر دین و مذهبی یاور و تقویت‌ کنندۀ یکدیگر در برابر مؤمنان هستند، و الله یاور کسانی است که با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی او تقوایش را پیشه می‌کنند.

﴿هَٰذَا بَصَائِرُ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ﴾

این قرآن نازل‌شده بر رسول‌مان بینش‌هایی است که مردم با آنها حق را از باطل می‌شناسند، و هدایتی به‌سوی حق، و رحمتی است برای مردمی که یقین دارند؛ زیرا آنها همان کسانی هستند ‌که با قرآن به راه راست هدایت می‌شوند تا پروردگارشان از آنها راضی شود، و آنها را به بهشت درآورد، و از جهنم دور نگه دارد.

﴿أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ اجْتَرَحُوا السَّيِّئَاتِ أَنْ نَجْعَلَهُمْ كَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَوَاءً مَحْيَاهُمْ وَمَمَاتُهُمْ ۚ سَاءَ مَا يَحْكُمُونَ﴾

آیا کسانی‌که با اعضای خویش کفر و گناهان را مرتکب شده‌اند می‌پندارند که آنها را در جزا همانند کسانی قرار می‌دهیم که به الله ایمان آورده‌اند و اعمال صالح انجام داده‌اند، به‌گونه‌ای که در دنیا و آخرت یکسان هستند؟! چه زشت است این حکم آنها.

﴿وَخَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَلِتُجْزَىٰ كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ﴾

و الله آسمان‌ها و زمین را براساس حکمتی فراگیر آفریده، و این دو را بیهوده نیافریده است، تا هرکسی در قبال خیر یا شری که کسب کرده است جزا داده شود، و الله نه با کاستن از نیکی‌هایشان، و نه با افزودن بر بدی‌های‌شان بر آنها ستم نمی‌کند.

﴿أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَٰهَهُ هَوَاهُ وَأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَىٰ عِلْمٍ وَخَتَمَ عَلَىٰ سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَىٰ بَصَرِهِ غِشَاوَةً فَمَنْ يَهْدِيهِ مِنْ بَعْدِ اللَّهِ ۚ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ﴾

- ای رسول- به کسی بنگر که از هوسش پیروی کرده و آن را به منزلۀ معبودی برای خویش که با آن مخالفت نمی‌کند قرار داده است.
به تحقیق که الله به‌سبب علمی از جانب خویش او را گمراه ساخته است؛ زیرا استحقاق گمراه‌ شدن را دارد، و بر قلبش مُهر نهاده است، پس آن‌گونه که نفعی ببرد گوش نمی‌کند، و الله بر چشمش پوششی قرار داده است که مانع او از دیدن حق می‌شود، پس بعد از اینکه الله او را گمراه ساخت چه کسی می‌تواند او را به‌سوی حق توفیق می‌دهد؟! آیا زیان پیروی از هوس، و نفع پیروی از شریعت الله را متذکر نمی‌شوید؟!

﴿وَقَالُوا مَا هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا نَمُوتُ وَنَحْيَا وَمَا يُهْلِكُنَا إِلَّا الدَّهْرُ ۚ وَمَا لَهُمْ بِذَٰلِكَ مِنْ عِلْمٍ ۖ إِنْ هُمْ إِلَّا يَظُنُّونَ﴾

و کافران منکر رستاخیز گفتند: غیر از همین زندگی دنیای ما زندگی دیگری نیست، یعنی پس از آن زندگی نیست، نسل‌هایی می‌میرند و بازنمی‌گردند، و نسل‌هایی زنده می‌شوند، و فقط از پی یکدیگر آمدن شب و روز ما را می‌میراند. و آنها برای انکار رستاخیز هیچ دانشی ندارند، و فقط گمان می‌کنند، درحالی‌که گمان، ذره‌ای از حق بی‌نیاز نمی‌سازد.

﴿وَإِذَا تُتْلَىٰ عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ مَا كَانَ حُجَّتَهُمْ إِلَّا أَنْ قَالُوا ائْتُوا بِآبَائِنَا إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ﴾

و هرگاه آیات روشن ما بر مشرکان منکر رستاخیز خوانده شود دلیلی ندارند که به آن استدلال کنند مگر اینکه به رسول صلی الله علیه وسلم و اصحابش رضی الله عنهم می‌گویند: اگر در این ادعا که پس از مرگ برانگیخته می‌شویم راستگو هستید پدرانمان را که مرده‌اند برای ما زنده گردانید.

﴿قُلِ اللَّهُ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يَجْمَعُكُمْ إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيْبَ فِيهِ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ﴾

- ای رسول- به آنها بگو: الله با آفریدن‌تان شما را زنده می‌کند، سپس شما را می‌میراند، سپس شما را پس از مرگ‌تان در روز قیامت برای حسابرسی و جزا گرد می‌آورد، همان روزی‌که بدون هیچ تردیدی آمدنی است، اما بیشتر مردم نمی‌دانند؛ و به همین دلیل با انجام عمل صالح برای آن روز آماده نمی‌شوند.

﴿وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يَوْمَئِذٍ يَخْسَرُ الْمُبْطِلُونَ﴾

و فرمانروایی آسمان‌ها و زمین فقط از آنِ الله است، یعنی معبود برحقّی جز الله در آسمان‌ها و زمین وجود ندارد.
و روزی‌که قیامت برپا می‌شود و الله در آن روز مردگان را برای حسابرسی و جزا برمی‌انگیزد پیروان باطل که غیر الله را عبادت می‌کردند زیان می‌کنند، و برای باطل‌کردن حق، و احقاق باطل می‌کوشند.

﴿وَتَرَىٰ كُلَّ أُمَّةٍ جَاثِيَةً ۚ كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعَىٰ إِلَىٰ كِتَابِهَا الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ﴾

و - ای رسول- در آن روز هر امتی را افتاده بر زانو می‌بینی که منتظر است چه کاری با آن انجام می‌شود. هر امتی به‌سوی نامۀ اعمالش که فرشتگان نگهبان نوشته‌اند فراخوانده می‌شود. - ای مردم- در این روز در قبال خیر و شری که در دنیا انجام می‌دادید جزا داده می‌شوید.

﴿هَٰذَا كِتَابُنَا يَنْطِقُ عَلَيْكُمْ بِالْحَقِّ ۚ إِنَّا كُنَّا نَسْتَنْسِخُ مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ﴾

این کتاب ماست- که فرشتگانمان اعمال‌تان را در آن می‌نوشتند- به حق بر شما گواهی می‌دهد پس آن را بخوانید، زیرا ما به نگهبانان فرمان می‌دادیم که آنچه را شما در دنیا انجام می‌دهید بنویسند.

﴿فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَيُدْخِلُهُمْ رَبُّهُمْ فِي رَحْمَتِهِ ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْمُبِينُ﴾

اما کسانی‌که ایمان آورده‌اند و اعمال صالح انجام داده‌اند پروردگارشان سبحانه به رحمت خویش آنها را در بهشت خویش وارد می‌کند؛ این پاداشی که الله آبه آنها بخشیده، همان رستگاری آشکاری است که هیچ رستگاری دیگری با آن برابری نمی‌کند.

﴿وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا أَفَلَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ فَاسْتَكْبَرْتُمْ وَكُنْتُمْ قَوْمًا مُجْرِمِينَ﴾

و اما کسانی‌که به الله کفر ورزیده‌اند از روی سرزنش به آنها گفته می‌شود: آیا آیات من بر شما خوانده نمی‌شد و شما از ایمان به آن تکبر می‌ورزیدید، و مردمی جنایتکار بودید، و مرتکب کفر و گناهان می‌شدید؟!

﴿وَإِذَا قِيلَ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَالسَّاعَةُ لَا رَيْبَ فِيهَا قُلْتُمْ مَا نَدْرِي مَا السَّاعَةُ إِنْ نَظُنُّ إِلَّا ظَنًّا وَمَا نَحْنُ بِمُسْتَيْقِنِينَ﴾

و هرگاه به شما گفته می‌شد، قطعاً وعدۀ الله- که با آن به بندگانش وعده داده آنها را به زودی برمی‌انگیزد و جزا می‌دهد- حقیقتی بدون تردید است، و قیامت حقیقتی است که هیچ شکی در آن راه ندارد پس برای آن بکوشید، می‌گفتید: نمی‌دانیم که این قیامت چیست، جز گمان اندکی، گمان نمی‌کنیم که می‌آید، و یقین نداریم که خواهد آمد.

﴿وَبَدَا لَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا عَمِلُوا وَحَاقَ بِهِمْ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ﴾

و کفر و سایر گناهان بدی که در دنیا مرتکب شده‌اند بر آنها آشکار می‌شود، و عذابی که وقتی از آن ترسانده می‌شدند آن را به مسخره می‌گرفتند بر آنها فرو فرستاده می‌شود.

﴿وَقِيلَ الْيَوْمَ نَنْسَاكُمْ كَمَا نَسِيتُمْ لِقَاءَ يَوْمِكُمْ هَٰذَا وَمَأْوَاكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ نَاصِرِينَ﴾

و الله به آنها می‌فرماید: همان‌گونه که دیدار امروزتان را فراموش کردید، و با ایمان و عمل صالح برایش آماده نشدید ما نیز امروز شما را در جهنم رها می‌کنیم، و جایگاه شما که به آن پناه می‌برید همان جهنم است، و هیچ یاوری ندارید که عذاب الله را از شما دفع کند.

﴿ذَٰلِكُمْ بِأَنَّكُمُ اتَّخَذْتُمْ آيَاتِ اللَّهِ هُزُوًا وَغَرَّتْكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا ۚ فَالْيَوْمَ لَا يُخْرَجُونَ مِنْهَا وَلَا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ﴾

این عذابتان که با آن عذاب می‌شوید به این سبب است که آیات الله را به ریشخند و تمسخر گرفته‌اید، و زندگی با خوشی‌ها و تمایلاتش شما را فریب داد، پس امروز این کافران مسخره ‌کنندۀ آیات الله از جهنم بیرون آورده نمی‌شوند، بلکه برای همیشه در آن می‌مانند، و به زندگی دنیا بازگردانده نمی‌شوند که عملی صالح انجام دهند، و پروردگارشان از آنها راضی نمی‌گردد.

﴿فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَرَبِّ الْأَرْضِ رَبِّ الْعَالَمِينَ﴾

پس تمام ستایش‌ها فقط از آنِ الله، پروردگار آسمان‌ها و زمین، و پروردگار تمام مخلوقات است.

﴿وَلَهُ الْكِبْرِيَاءُ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۖ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ﴾

و شکُوه و عظمت در آسمان‌ها و زمین برای او است، و او ذات شکست ‌ناپذیری است که هیچ‌کس بر او چیره نمی‌شود، و در آفرینش و تقدیر و تدبیر و شریعتش بسیار دانا است.

الجاثية