تفسير سورة لقمان

الترجمة الفارسية للمختصر في تفسير القرآن الكريم

الترجمة الفارسية للمختصر في تفسير القرآن الكريم، صادر عن مركز تفسير للدراسات القرآنية.

﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ الم﴾

﴿الٓمٓ﴾ سخن در مورد حروف شبیه این حروف در ابتدای سورۀ بقره بیان شد.

﴿تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْحَكِيمِ﴾

- ای رسول- این آیات نازل‌شده بر تو، آیات کتابی است که حکیمانه سخن می‌گوید.

﴿هُدًى وَرَحْمَةً لِلْمُحْسِنِينَ﴾

و هدایت و رحمتی است برای کسانی‌که با برپایی حقوق پروردگارشان و حقوق بندگانش اعمال نیک انجام می‌دهند.

﴿الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ﴾

کسانی‌که نماز را به کامل‌ترین صورت برپا می‌دارند، و زکات اموال‌شان را می‌پردازند، و به رستاخیز و حساب و پاداش و کیفر آخرت یقین دارند.

﴿أُولَٰئِكَ عَلَىٰ هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ ۖ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ﴾

اینها که صفات مذکور را دارند بر هدایتی از جانب پروردگارشان هستند، و همان‌ها هستند که با رسیدن به آنچه می‌جویند، و دوری از آنچه از آن می‌ترسند رستگارانند.

﴿وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَيَتَّخِذَهَا هُزُوًا ۚ أُولَٰئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ﴾

و برخی از مردم - مانند نضر بن حارث- سخنان لهو را انتخاب می‌کنند تا بدون هیچ دانشی مردم را از دین الله به‌سوی آن سخنان بازگردانند، و آیات الله را به مسخره و ریشخند گیرند، کسانی‌که این صفات را دارند عذابی خوارکننده در آخرت برای‌شان است.

﴿وَإِذَا تُتْلَىٰ عَلَيْهِ آيَاتُنَا وَلَّىٰ مُسْتَكْبِرًا كَأَنْ لَمْ يَسْمَعْهَا كَأَنَّ فِي أُذُنَيْهِ وَقْرًا ۖ فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ﴾

و هرگاه آیات ما بر او خوانده شود مغرورانه از شنیدن آن روی می‌گرداند گویی آن را نشنیده است، مثل اینکه گوش‌هایش صداها را نمی‌شنوند، پس - ای رسول- او را به عذاب دردناکی که در انتظارش است بشارت دِه.

﴿إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ جَنَّاتُ النَّعِيمِ﴾

همانا کسانی‌که به الله ایمان آورده‌اند و اعمال صالح انجام داده‌اند، بهشت‌های پرنعمت برای‌شان است، که از آنچه الله در این بهشت‌ها برای‌شان آماده کرده است برخوردار می‌گردند.

﴿خَالِدِينَ فِيهَا ۖ وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا ۚ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ﴾

برای همیشه در آنها می‌مانند، الله این را وعده‌ای حقیقی که هیچ تردیدی در آن نیست به آنها وعده داده است، و او سبحانه ذات شکست ‌ناپذیری است که هیچ‌کس بر او چیره نمی‌شود، و در آفرینش و تقدیر و شریعت خویش بسیار دانا است.

﴿خَلَقَ السَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ۖ وَأَلْقَىٰ فِي الْأَرْضِ رَوَاسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِكُمْ وَبَثَّ فِيهَا مِنْ كُلِّ دَابَّةٍ ۚ وَأَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَنْبَتْنَا فِيهَا مِنْ كُلِّ زَوْجٍ كَرِيمٍ﴾

الله آسمان‌ها را بدون ستون، برافراشته آفرید، و کوه‌هایی استوار در زمین نصب کرد تا شما را نلرزاند، و حیوانات گوناگونی بر روی زمین گستراند، و آب باران را از آسمان فرو فرستادیم، آن‌گاه از هر نوع گیاه خوش‌منظر که مردم و چارپایان از آن بهره می‌برند در روی زمین رویانیدیم.

﴿هَٰذَا خَلْقُ اللَّهِ فَأَرُونِي مَاذَا خَلَقَ الَّذِينَ مِنْ دُونِهِ ۚ بَلِ الظَّالِمُونَ فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ﴾

موارد مذکور، آفرینش الله هستند، و- ای مشرکان- کسانی‌که شما آنها را به جای الله عبادت می‌کنید چه چیزی آفریده‌اند؟! بلکه ستمکاران در گمراهی آشکاری از حق هستند، چون کسانی را همراه پروردگارشان شریک قرار می‌دهند که هیچ‌چیز نمی‌آفرینند و خودشان آفریده می‌شوند.

﴿وَلَقَدْ آتَيْنَا لُقْمَانَ الْحِكْمَةَ أَنِ اشْكُرْ لِلَّهِ ۚ وَمَنْ يَشْكُرْ فَإِنَّمَا يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ ۖ وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ﴾

و به تحقیق که به لقمان دانش عمیق در دین و درستی در کارها عطا کردیم، و به او گفتیم: - ای لقمان- شکر توفیق طاعت پروردگارت را که آن را بر تو بخشید به جای آور، و هرکس از پروردگارش سپاسگزاری کند سود سپاسگزاری او فقط به خودش بازمی‌گردد، زیرا الله از سپاسگزاری او بی‌نیاز است، و هرکس از نعمت الله بر خویش ناسپاسی کند و به او سبحانه کفر ورزد، زیان کفرش فقط بر خود او است و ذره‌ای به الله زیان نمی‌رساند زیرا او تعالی از تمام مخلوقاتش بی‌نیاز، و در هر صورت ستوده‌شده است.

﴿وَإِذْ قَالَ لُقْمَانُ لِابْنِهِ وَهُوَ يَعِظُهُ يَا بُنَيَّ لَا تُشْرِكْ بِاللَّهِ ۖ إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ﴾

و -ای رسول- به یاد آور آن‌گاه که لقمان درحالی‌که پسرش را به خیر تشویق و از شر بازمی‌داشت به او گفت: ای پسرم، دیگران را همراه الله عبادت نکن، زیرا عبادت معبودی دیگر همراه الله ستم بزرگی بر خویشتن با ارتکاب بزرگ‌ترین گناهی است که به جاودانگی نفس در جهنم منجر می‌شود.

﴿وَوَصَّيْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَىٰ وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِي عَامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ﴾

و انسان را به اطاعت از پدر و مادرش و نیکی به آن دو، در اموری که موجب نافرمانی الله نباشد سفارش کردیم، مادرش او را در شکم خویش با دشواری‌های پی در پی حمل کرد، و بازگرفتن او از شیرخوارگی در دو سال است، و به او گفتیم: از الله در قبال نعمت‌هایی که به تو ارزانی داشته سپاسگزاری کن، سپس از پدر و مادرت که به پرورش و حمایت تو پرداختند سپاسگزاری کن، بازگشت شما فقط به‌سوی من است آن‌گاه هرکس را به آنچه که استحقاقش را دارد جزا می‌دهم.

﴿وَإِنْ جَاهَدَاكَ عَلَىٰ أَنْ تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا ۖ وَصَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا مَعْرُوفًا ۖ وَاتَّبِعْ سَبِيلَ مَنْ أَنَابَ إِلَيَّ ۚ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ﴾

و اگر پدر و مادر کوشیدند که به زور تو را مجبور کنند غیر الله را با او شریک قرار دهی، در این مورد از آنها اطاعت نکن؛ زیرا هرگز مخلوق در نافرمانی خالق اطاعت نمی‌شود، و در دنیا با نیکی و بردباری و بخشش با آنها همنشینی کن، و راه کسی را ‌که با توحید و طاعت به‌سوی من بازگشته است پیروی کن، سرانجام بازگشت همگی شما در روز قیامت فقط به‌سوی من است، آن‌گاه شما را از اعمالی‌که در دنیا انجام می‌دادید باخبر می‌سازم، و در قبال آن جزا می‌دهم.

﴿يَا بُنَيَّ إِنَّهَا إِنْ تَكُ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَكُنْ فِي صَخْرَةٍ أَوْ فِي السَّمَاوَاتِ أَوْ فِي الْأَرْضِ يَأْتِ بِهَا اللَّهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ لَطِيفٌ خَبِيرٌ﴾

ای پسرم، همانا بدی و نیکی هر چند کوچک و هم‌وزن دانۀ خردلی باشد و هر چند در دل سنگی که هیچ‌کس بر آن اطلاع پیدا نمی‌کند باشد، یا در هر مکانی از آسمان‌ها یا در زمین باشد-؛ الله آن را در روز قیامت می‌آورد، و بنده را در قبال آن جزا می‌دهد، زیرا الله ذات لطیفی (دقیقی) است که ریزه‌کاری‌ اشیاء بر او پوشیده نمی‌ماند، و از حقایق و مکان آنها کاملاً آگاه است.

﴿يَا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَاصْبِرْ عَلَىٰ مَا أَصَابَكَ ۖ إِنَّ ذَٰلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ﴾

ای پسرم، نماز را به کامل‌ترین صورت برپا دار، و به معروف امر کن، و از منکر نهی کن، و در برابر هر امر ناپسندی که در این راه به تو می‌رسد شکیبایی کن، به‌راستی آنچه از این موارد که به آن فرمان یافته‌ای از آن چیزی است که الله تو را استوار ساخته تا آن را انجام دهی، و خودت هیچ اختیاری در این کار نداری.

﴿وَلَا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَلَا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحًا ۖ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ﴾

و از روی تکبر صورت خویش را از مردم نگردان، و در روی زمین با سرمستی و خودپسندی راه نرو، زیرا الله هیچ پُزدهندۀ در راه‌رفتن، و مغرور به نعمت‌هایی که به او داده شده را که با آنها بر مردم تکبر می‌ورزد و در قبال آن از الله سپاسگزاری نمی‌کند، دوست ندارد.

﴿وَاقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَاغْضُضْ مِنْ صَوْتِكَ ۚ إِنَّ أَنْكَرَ الْأَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ﴾

و در راه‌رفتن روشی میانه بین دویدن و نرم‌رفتن که وقار و سنگینی را آشکار می‌سازد برگزین، و صدایت را پایین بیاور، و به گونه‌ای آزاردهنده آن را بالا نبر، به‌راستی‌که زشت‌ترین صداها، به‌علّت بلندی صدا، صدای خران است.

﴿أَلَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَأَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً ۗ وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًى وَلَا كِتَابٍ مُنِيرٍ﴾

- ای مردم- آیا ندیده‌اید و مشاهده نکرده‌اید که الله استفاده از خورشید و ماه و ستارگان آسمان، و نیز جانوران و درختان و گیاهان زمین را برای‌تان آسان کرده است، و نعمت‌های آشکار خویش بر دیدگان مانند تصویر زیبا و سیمای نیکو، و نعمت‌های باطنی و پنهان خویش مانند عقل و علم را بر شما کامل کرده است، اما با وجود این نعمت‌ها برخی از مردم بدون هیچ دانش مستندی به وحی از جانب الله، یا عقلی روشنگر، و یا کتابی آشکار و نازل‌شده از جانب الله، در توحید و یگانگی الله مجادله می‌کنند.

﴿وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا وَجَدْنَا عَلَيْهِ آبَاءَنَا ۚ أَوَلَوْ كَانَ الشَّيْطَانُ يَدْعُوهُمْ إِلَىٰ عَذَابِ السَّعِيرِ﴾

و هرگاه به این مجادله‌ کنندگان در توحید الله گفته شود: از وحیی که الله بر رسولش فرو فرستاده است پیروی کنید، می‌گویند: از آن پیروی نمی‌کنیم بلکه عبادت معبودهایمان را که پیشینیان خویش را بر آن یافتیم پیروی می‌کنیم، آیا از پیشینیان خویش پیروی می‌کنند حتی اگر شیطان آنها را - با عبادت بت‌ها که آنها را گمراه می‌سازد- به عذاب سوزان روز قیامت فراخوانَد؟!

﴿۞ وَمَنْ يُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ ۗ وَإِلَى اللَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ﴾

و هرکس با خالص‌گردانیدن عبادت برای الله و نیکوکاری در عمل، به الله روی آورد، به‌طور قطع بر مستحکم‌ترین دست‌آویزی که کسی برای نجات خویش به آن چنگ می‌زند و از بریده‌شدن آن نمی‌ترسد چنگ زده است، و سرانجام و بازگشت کارها فقط به‌سوی الله است، آن‌گاه هرکس را به آنچه استحقاقش را دارد جزا می‌دهد.

﴿وَمَنْ كَفَرَ فَلَا يَحْزُنْكَ كُفْرُهُ ۚ إِلَيْنَا مَرْجِعُهُمْ فَنُنَبِّئُهُمْ بِمَا عَمِلُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ﴾

و - ای رسول- هرکس به الله کفر ورزد نباید کفرش تو را اندوهگین سازد، زیرا بازگشت آنها در روز قیامت فقط به‌سوی ماست، آن‌گاه آنها را از بدی‌هایی که در دنیا انجام داده‌اند باخبر می‌سازیم، و آنها را در قبال این بدی‌ها مجازات می‌کنیم، به‌راستی‌که الله از آنچه در سینه‌هاست آگاه است، و ذره‌ای از آنچه در سینه‌هاست بر او پوشیده نمی‌ماند.

﴿نُمَتِّعُهُمْ قَلِيلًا ثُمَّ نَضْطَرُّهُمْ إِلَىٰ عَذَابٍ غَلِيظٍ﴾

آنها را از خوشی‌های دنیا که برای‌شان داده‌ایم تا زمانی اندک بهره‌مند می‌کنیم، سپس در روز قیامت آنها را به عذابی سخت یعنی عذاب جهنم می‌کشانیم.

﴿وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ ۚ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ ۚ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ﴾

و -ای رسول- اگر از این مشرکان بپرسی: چه کسی آسمان‌ها و چه کسی زمین را آفریده است؟ به‌طور قطع خواهند گفت: الله آنها را آفریده است. به آنها بگو: تمام ستایش‌ها از آنِ الله است که حجت را بر شما آشکار گردانید، اما بیشتر آنها به‌سبب جهل نمی‌دانند که چه کسی سزاوار ستایش است.

﴿لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ﴾

آفرینش و فرمانروایی و تدبیر تمام آنچه در آسمان‌ها و زمین است فقط از آنِ الله است، زیرا الله از تمام مخلوقاتش بی‌نیاز و در دنیا و آخرت ستوده‌شده است.

﴿وَلَوْ أَنَّمَا فِي الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلَامٌ وَالْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ مَا نَفِدَتْ كَلِمَاتُ اللَّهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ﴾

و اگر تمام درختان روی زمین بریده و تبدیل به قلم شوند، و دریا تبدیل به جوهر شود و هفت دریای دیگر به یاری‌اش بیایند، کلمات الله به‌سبب نامتناهی‌بودن پایان نمی‌یابد، به‌راستی‌که الله ذات شکست‌ ناپذیری است که هیچ‌کس بر او چیره نمی‌شود، و در آفرینش و تدبیر خویش بسیار دانا است.

﴿مَا خَلْقُكُمْ وَلَا بَعْثُكُمْ إِلَّا كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ ۗ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ﴾

- ای مردم- نه آفرینش و نه دوباره زنده‌کردن همه شما در روز قیامت برای حسابرسی و جزا، از نظر آسانی، چیزی جز همانند آفرینش و دوباره زنده‌کردن یک فرد نیست، به‌راستی الله ذات شنوایی است که شنیدن صدایی، او را از شنیدن صدایی دیگر بازنمی‌دارد، و ذات بینایی است که دیدن چیزی او را از دیدن چیزی دیگر بازنمی‌دارد، و به همین ترتیب آفرینش یا دوباره زنده‌کردن کسی او تعالی را از آفرینش و دوباره زنده‌کردن دیگری باز نمی‌دارد.

﴿أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَيُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى وَأَنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ﴾

آیا ندیده‌ای که الله از شب می‌کاهد تا بر روز بیفزاید، و از روز می‌کاهد تا بر شب بیفزاید، و مسیر خورشید و ماه را مقدر کرده است؛ که هر یک در مدار خویش تا زمانی مشخص حرکت می‌کنند، و الله از آنچه انجام می‌دهید آگاه است، و ذره‌ای از اعمال‌تان بر او پوشیده نمی‌ماند، و به زودی شما را در قبال آن جزا خواهد داد.

﴿ذَٰلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّ مَا يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ الْبَاطِلُ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ﴾

مدیریت و اندازه‌گیری مذکور بر این امر گواهی می‌دهد ‌که تنها الله، حق است، یعنی او تعالی در ذات و صفات و افعالش حق است، و آنچه مشرکان به جای او عبادت می‌کنند همان باطلی است که هیچ اساسی ندارد. و اینکه الله به ذات و قدرت و تقدیر خویش بر تمام مخلوقاتش برتر است، ذاتی‌که هیچ بالاتری از او وجود ندارد، و از هر چیزی بزرگ‌تر است.

﴿أَلَمْ تَرَ أَنَّ الْفُلْكَ تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِنِعْمَتِ اللَّهِ لِيُرِيَكُمْ مِنْ آيَاتِهِ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ﴾

آیا ندیده‌ای که کشتی‌ها به لطف و تسخیر او در دریاها حرکت می‌کنند؛ تا از آیات دلالت‌کنندۀ خویش بر قدرت و لطف او سبحانه به شما -ای مردم- بنمایاند، زیرا در این امر دلالت‌هایی بر قدرت او تعالی است برای هرکسی‌که در برابر آسیب‌هایی که به او می‌رسد بسیار شکیبا است، و در برابر نعمت‌هایی که به او می‌رسد بسیار سپاسگزار است.

﴿وَإِذَا غَشِيَهُمْ مَوْجٌ كَالظُّلَلِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ فَمِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ ۚ وَمَا يَجْحَدُ بِآيَاتِنَا إِلَّا كُلُّ خَتَّارٍ كَفُورٍ﴾

و هرگاه از هر طرفی موج‌ها مانند کوه‌ها و ابرها آنها را احاطه کند، با خالص‌ گردانیدن دعا و عبادت برای الله، تنها الله را بخوانند، اما چون الله دعای‌شان را اجابت کند، و آنها را به‌سوی خشکی برهاند، و از غرق‌ شدن نجات دهد، برخی از آنها میانه‌روانی هستند که شکری را که بر آنها واجب است به صورت کامل به جای نمی‌آورند، و برخی از آنها نعمت الله را انکار می‌کنند.
و آیات ما را کسی جز افراد پیمان‌شکن و ناسپاس نعمت‌های الله انکار نمی‌کند و از پروردگارش در قبال نعمت‌هایی که به او بخشیده سپاسگزاری نمی‌کند- مانند همین کسی‌که با الله پیمان بسته که اگر او را نجات دهد به‌طور قطع از سپاسگزاران او تعالی خواهد بود-.

﴿يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ وَاخْشَوْا يَوْمًا لَا يَجْزِي وَالِدٌ عَنْ وَلَدِهِ وَلَا مَوْلُودٌ هُوَ جَازٍ عَنْ وَالِدِهِ شَيْئًا ۚ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ ۖ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَلَا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ﴾

ای مردم، با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی پروردگارتان تقوای او تعالی را پیشه کنید؛ و از روزی بترسید که در آن هیچ پدری ذره‌ای فرزندش را بی‌نیاز نمی‌سازد، و هیچ فرزندی ذره‌ای پدرش را بی‌نیاز نمی‌سازد.
وعدۀ الله به جزای روز قیامت بدون تردید ثابت و محقق است، پس نباید زندگی دنیا با تمایلات و سرگرمی‌هایش شما را بفریبد، و نباید شیطان شما را به بردباری الله و تاخیر عذاب از شما، بفریبد.

﴿إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْأَرْحَامِ ۖ وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَاذَا تَكْسِبُ غَدًا ۖ وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ﴾

به‌راستی‌که علم قیامت فقط نزد الله است؛ یعنی می‌داند چه زمانی واقع می‌شود، و باران را هرگاه بخواهد فرو می‌فرستد، و از آنچه در رحم‌ها وجود دارد آگاه است که آیا نر است یا ماده؟! بدبخت است یا نیکبخت؟! و هیچ‌کس نمی‌داند فردا خیر کسب می‌کند یا شر، و هیچ‌کس نمی‌داند در کدام سرزمین می‌میرد، بلکه فقط الله از تمام این امور آگاه است، به‌راستی‌که الله بر تمام این امور بسیار دانا است، و هیچ‌چیز بر او تعالی پوشیده نمی‌ماند.

لقمان